Cách đây ít lâu, nhân dịp game Star Wars mới bị chửi vì tội để nhân vật chính là da trắng, mình có nhắc đến cái mốt "giác ngộ" văn hóa của phương Tây và văn hóa vùi dập mang tên "cancel culture". Và hôm nay mình lại vừa mới bắt được một câu chuyện bi hài khác cùng đề tài ấy.
Bài báo kể về nỗ lực xuất bản của một thanh niên tên Kosoko Jackson. Tận dụng "sở trường" là dân da đen kiêm đồng tính của mình, Jackson đi đầu quân cho các NXB lớn dưới cương vị "sensitivity reader" (biên tập độ nhạy cảm). Nhiệm vụ của Jackson là soi các tác phẩm xem có chỗ nào lệch lạc so với chuẩn giác ngộ thời hiện tại, và sau đó báo lại để sửa hoặc cắt bỏ.Thế rồi mấy tháng trước, Jackson cho xuất bản quyển truyện đầu tay có tên "A Place for Wolves." Truyện có lấy bối cảnh Kosovo trong giai đoạn chiến tranh giai đoạn cuối thập niên 90, và xoay quanh một cặp đôi đồng tính người Mỹ trong giai đoạn đó. Lúc vừa ra mắt xong, truyện lãnh phải một review chê bai nặng vì không đủ giác ngộ (tập trung vào dân Mỹ thay vì dân Kosovo). Thế rồi review ấy bị cộng đồng mạng đánh hơi thấy, và lập tức nguyên một làn sóng trỗi dậy, chửi rủa sự thiếu giác ngộ của tác giả, với phần đông là những người chưa sờ đến quyển truyện bao giờ. Rốt cuộc Jackson hoảng quá, phải rút truyện về, đồng thời công khai xin lỗi vì sự thiếu giác ngộ của mình.
Mặc dù trông cảnh một chuyên gia kiểm duyệt độ giác ngộ bị chính văn hóa giác ngộ đánh cho dập mặt kể cũng hài, nó vẫn thể hiện sự quá đà của cái mốt giác ngộ. Có vẻ bây giờ giới xuất bản phương Tây cũng đã bắng đầu giống chúng ta, làm gì cũng phải rón rén. Nếu bên ta rét lưỡi gươm thuần phong mỹ tục thì bên Tây sẽ hãi thanh đao giác ngộ văn hóa. Điều này thể hiện rất rõ qua lời chốt của tác giả bài viết này khi nhận xét về quyển truyện của Jackson: "It should have failed or succeeded in the marketplace of ideas. But it was never given the chance. The mob got to it first."
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓