Như anh em đã biết đấy, Goodreads hiện đang phát động tuần lễ đọc SFF, và mấy bữa nay đang có nhiều bài tương tác cộng đồng về chủ đề này. Một trong số đó là một bài đăng nhờ cộng đồng giới thiệu những cuốn chưa được tôn vinh đúng tầm.
Và đập vào mắt ngay đầu tiên chẳng hiểu sao lại là Hyperion 🐧.
Trong trường hợp có anh em nào không hiểu Hyperion có vấn đề gì, hãy tưởng tượng có người bảo Queen là một ban nhạc bị underrated ấy 🐧.
Cụ thể hơn, Hyperion là một trong những bộ Sci Fi “không nổi tiếng” nổi tiếng nhất mọi thời đại. Nó xuất hiện trong cực kỳ nhiều danh sách các tác phẩm kinh điển của dòng Sci Fi, mà lại toàn là danh sách của những báo đài mainstream, nhưng chẳng hiểu sao cứ bị gắn mác là sách “ngách” suốt. Cứ khi nào có ai nhắc đến những cuốn Sci Fi ít người biết đến, gần như luôn thấy có người lôi thằng Hyperion này ra giới thiệu như thể nó vô danh tiểu tốt lắm. Cái sự ít biết đến độ ai cũng biết là ít biết của Hyperion đã khiến nó trở thành meme trong một số cộng đồng Sci Fi, với rất nhiều người hay mang nó ra để móc mỉa, tương tự như kiểu giới game thủ toàn chế nhạo việc Celeste là “hidden gem” ấy.
Hyperion không phải là trường hợp duy nhất. Lướt một dọc comment, hầu như những trả lời top toàn là mấy gương mặt thân quen. Ví dụ bao gồm Flowers for Algernon, Red Rising, The Left Hand of Darkness, Brave New World, Starship Troopers, The Three-Body Problem, Foundation, The Forever War, thậm chí còn cả Dune.
Mô phật, Dune mà bị thiếu thốn tình yêu thì ông nào mới đủ đây 🐧?
Cái này một phần cũng là vì câu hỏi của Goodreads hơi tối nghĩa. Hỏi kiểu “chẳng bao giờ được yêu thương đúng mực” thì thật ra muốn nói cái quyển gì cũng đúng hết, bởi vì có thể hiểu theo nghĩa quyển nào cần được nhiều người biết đến hơn, hoặc theo nghĩa phóng đại là quyển nào có được cả thế giới yêu thương cũng chẳng đủ. Tuy nhiên, nó về cơ bản vẫn là ví dụ minh họa rất hợp một hiện tượng hay bắt gặp trong các cộng đồng sách, ấy là cứ khi nào có các topic giới thiệu hay bàn luận về những tác phẩm ít ai biết đến, nó rất hay bị “xâm lược” bởi bình luận về các cuốn bestsellers. Đã vậy, các bình luận ấy lại còn hay kéo được tương tác cao áp đảo so với những cuốn thực sự ít người biết, khiến mấy cuốn đó tiếp tục chịu kiếp “chôn vùi.”
Nguyên nhân đằng sau cái hiện tượng này kể ra cũng không đến nỗi quá khó hiểu. Đã là bestsellers thì lẽ đương nhiên là nó phải được rất nhiều người đọc rồi, thế nên thiên hạ phần đông cũng đã biết hòm hòm độ hay của nó là thế nào. Và vì ai thấy gì hay sẽ có xu hướng đảm bảo chất lượng cho nó, các cuốn bestsellers đấy chỉ cần được nhắc đến tên thôi là sẽ có một lượng fan cực kỳ đông đảo vào tương tác thể hiện sự tán đồng với quan điểm người giới thiệu. Những cuốn ít người biết cũng sẽ có fan xông vào khẳng định nó là hàng ngon, nhưng vấn đề là vì nó, ờm, ít người biết (bất ngờ chưa 🐧 ), thế nên lượng người có thể “ủn mông” cho nó không thể nào đú được với những thằng cây đa cây đề, khiến mấy thằng này bị vượt mặt một cách nhẹ tênh.
Bên cạnh đó, còn một yếu tố nữa là khá nhiều người sử dụng nút like/upvote như cái meme “I understood that reference.” Nói vậy tức là thiên hạ thường có xu hướng thả like các kiểu để thay cho lời, “Ồ, quyển này tui cũng biết nè.” Cũng như lý do trước, điều này đồng nghĩa với những thanh niên có độ nhận diện thương hiệu cao sẽ đánh bật những thằng vô danh, chễm chệ ngồi trên top trong khi đám còn lại lủi thủi ngồi dưới đáy.
Cái hiện tượng này muốn khắc phục kể ra cũng hơi khó, vì nó gần như mang tính quy luật mất rồi. Có chăng thì chắc chỉ còn nước trông cậy vào người lập topic tự đề ra những quy luật giới hạn, chẳng hạn yêu cầu chỉ giới thiệu các tác phẩm có dưới 4.000 lượt rating trên Goodreads hay gì đó thôi. Còn đâu thì cứ xác định là hidden gem sẽ mãi là HIDDEN gem, muốn tìm thì chỉ có nước tự xách cuốc thuổng lên đào sâu xuống, chứ hớt váng bề mặt thì chẳng thấy gì đâu 🐧.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓