Bữa nay mình vừa vớ được một tin khá hay về một nghiên cứu khảo cổ mới được công bố khoảng 1 tuần trước. Nghiên cứu ấy tên là New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction (anh em đọc full ở đây: https://www.cell.com/current-biology/pdf/S0960-9822(22)00860-0.pdf), xoay quanh những kết luận tiềm tàng giới khảo cổ có thể rút ra về một hướng tiến hóa nhất định của bọn khủng long, dựa trên tàn tích của một loài khủng long mới, vừa được phát hiện tại Argentina. Loài đó tên là Meraxes gigas.
Vâng, Meraxes 🐧.
Trong trường hợp anh em nào không hiểu điều ấy có gì đặc biệt, Meraxes là một cái tên trích ra từ bộ truyện A Song Of Ice And Fire của George R. R. Martin. Nó gốc là tên một vị thần trong tín ngưỡng của người dân đế chế Valyrian, và về sau, lúc đế chế ấy đã sụp đổ trong một sự kiện thảm khốc có tên là Doom of Valyria, nó được đem ra đặt cho một con rồng do gia tộc Targaryen sở hữu. Lúc lớn lên, Meraxes trở thành rồng của Rhaenys Targaryen, em gái út kiêm người vợ được sủng ái nhất (đây là truyện Martin, thế nên đừng hỏi 🐧 ) của Vua Aegon I Targaryen. Cùng với Rhaenys, Meraxes đã tham gia cuộc chinh phạt Westeros của Aegon, và đã đóng vai trò quan trọng trọng việc khiến nhiều vương quốc trên lục địa này phải khuỵu gối quy hàng trước Aegon.
Không may là đến năm thứ 10 Hậu Chinh Phạt (tức 10 năm sau khi Aegon đặt chân lên Westeros và bắt đầu tiến hành đánh chiếm nó), lúc Aegon đang đem quân đi đập Dorne, phe duy nhất trong số bảy vương quốc trên Westeros vẫn còn chưa chịu thần phục Aegon, Meraxes và Rhaenys đã gặp phải một kết cục bi thảm. Giữa lúc đang tham chiến ở một thành phố tên là Hellholt, Meraxes đã bị một máy bắn nỏ đặt tại tòa tháp cao nhất tại đấy bắn trúng mắt, và đã kéo theo Rhaenys ngã bổ nhào xuống đất. Meraxes chết gần như ngay sau khi tiếp đất, còn Rhaenys thì không ai rõ số phận thế nào. Có người đồn thanh niên cũng chết trong cú rơi, có người bảo đồng chí ấy đã xoay xở sống sót nhưng rốt cuộc vẫn ngỏm do Meraxes trong lúc giãy chết đã hất gạch đá rơi trúng đầu bà chị, có người thì bảo Rhaenys đã bị bắt sống và sau đó tra tấn trong một nhà ngục tại Dorne. Bất kể sự thật có là gì, cả Meraxes và Rhaenys đều không sống sót sau trận chiến ấy, với Rhaenys thậm chí còn không tìm được xác.
Về sau, hộp sọ của Meraxes đã được một phái đoàn Dorne trao trả cho Aegon, và nó được treo trên tường trong phòng ngai vàng của Red Keep cùng với mười tám đầu lâu rồng Targaryen khác. Sau khi Robert Baratheon nổi dậy và đảo chính thành công, Meraxes cùng những hộp sọ rồng khác đã bị nhồi hết xuống một căn hầm, và chúng nó cứ nằm im ở đấy cho đến thời các sự kiện trong ASOIAF xảy ra.
Và tua nhanh đến năm nay, Meraxes đã chính thức bước ra khỏi cái hầm đấy, được tái sinh (ờm, tái sinh trên danh nghĩa thôi, vì đằng nào cũng chỉ là một nhúm xương hóa thạch chứ có da thịt gì đâu 🐧 ) dưới dạng một con rồng khổng lồ.
Về phần bản thân con khủng long Meraxes gigas kia thì nó là một trong năm bộ xương khủng long được tìm thấy tại khu khai quật ở Sa mạc Patagonian, Juan Canale, Argentina. Đáng chú ý là dù chỉ có quan hệ họ hàng rất xa xôi với một loài khủng long rất nổi tiếng khác, ấy là Tyrannosaurus rex, chưa kể còn tuyệt chủng 20 triệu năm trước thời lũ T. rex, M. gigas có cấu trúc cơ thể rất giống với T. rex, bao gồm một cái đầu to kềnh và một cặp tay bé tí. Nói vậy tức là M. gigas có một quá trình tiến hóa độc lập với T. rex, nhưng vì lý do gì đó, trong cả hai trường hợp, chọn lọc tự nhiên đã quyết định để bọn này co bé tay lại và phình to đầu ra.
Sau khi so sánh thêm một số loài thuộc nhóm của bọn nó với nhau cũng như với các cá thể thuộc một nhóm khủng long khác là abelisaurids, các nhà nghiên cứu đề ra giả thuyết cái kiểu đầu to – tay nhỏ này là một xu hướng tiến hóa hội tụ (tức những loài chẳng mấy dính dáng đến nhau tự nhiên lại phát triển các tính trạng tương tự nhau một cách độc lập) của thời đấy, với việc teo tay là hệ quả của việc cái đầu bị phình ra. Họ phỏng đoán rằng đầu to và hàm khỏe sẽ mang lại lợi thế sinh tồn ưu việt, thế nên một loạt loài cứ tằng tằng phát triển đặc điểm đấy. Và trong quá trình cái đầu phình to lên, nó trở thành một công cụ quá hiệu quả, làm thay nhiều việc của tay luôn, thế nên cái tay chẳng còn công dụng gì nữa, và cứ dần teo tóp lại. Hoặc cũng có thể câu chuyện chỉ đơn thuần là lúc cái đầu to lên thì trọng tâm con khủng long cũng bị dịch theo, khiến việc giữ thăng bằng trở nên khó khăn. Đề bù đắp cho cái đầu, tay bọn nó dần dần teo bé lại, từ đấy dịch trọng tâm về chỗ cũ, cho phép bọn nó giữ thăng bằng tốt hơn.
Tất nhiên, mấy điều trên chỉ thuần túy là các phỏng đoán, chứ chẳng ai khẳng định được đó là sự thật hết. Ngay cả nhóm nghiên cứu cũng nói họ vẫn cần thêm nhiều mẫu vật và bằng chứng khảo cổ nữa, và kể cả nếu có thì cũng chẳng ai dám khẳng định chắc như đinh đóng cột về mấy cái giả thuyết trên. Nhưng kể ra đó cũng là những suy đoán thú vị về lý do mấy con như T. rex tự nhiên lại có hình dạng như một lũ funko pop.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓