Trong bài review về trilogy Mistborn của Brandon Sanderson hôm qua, mình có trừ điểm nó khá nặng vì truyện hơi đậm sắc YA. Một trong những thứ góp phần làm nên hiệu ứng ấy là việc nó buff nhân vật lên kinh vl.
Trong truyện, nhân vật chính là một cô nàng tên Vin. Gốc thì cô này chỉ là một con bé mồ côi thôi, nhưng về sau phát hiện ra mình là một Allomancer, và được một nhân vật tưởng-là-chính khác thu nhận làm đồ đệ. Thanh niên mặc dù ban đầu cũng phải chật vật tí chút đấy, nhưng chẳng bao lâu sau là đã thấy dần có mùi Mary Sue rồi. Cô nàng học hành tấn tới nhanh kinh khủng, chỉ trong mấy tháng mà đã nắm thạo cách sử dụng các kim loại ngang ngửa người khổ luyện cả mấy năm, và còn làm được những điều chưa một Allomancer nào trong suốt 1000 năm lịch sử thế giới làm được hết. Thậm chí, nàng Vin này còn mạnh tới mức đánh quỵ được cả nguyên một toán Allomancer sát thủ dày dạn kinh nghiệm trong khi bản thân còn chưa thực chiến phát nào, và về sau còn cân được cả trùm cuối luôn, mặc dù lão trùm không chỉ là một Allomancer mạnh mẽ vô tiền khoáng hậu, mà còn sở hữu một năng lực kim loại bí hiểm khác giúp lão gần như không thể bị tiêu diệt.Và tất cả những cái này xảy ra trong đúng 1 quyển 🐧.
Cũng may là về sau, lý do Vin OP đến thế đã được giải thích một cách cụ thể hơn, lái ngược vào mạch xung đột chính một cách rất hấp dẫn, thế nên nó cũng bớt màu YA đi một tí. Mỗi tội để đến được cái mốc này, ta phải lết đến tít tận nửa sau của quyển cuối cùng trong trilogy, tức là phải cày qua hơn ngàn trang nhìn thanh niên 360-no-scope gần như tất thảy mọi địch thủ trên đời.
Thế nên là… ừ 🐧.
Cái kiểu này thực ra không hẳn là thứ gì quá đặc thù của YA, mà bất kể tác phẩm nào có sử dụng mô típ kẻ được chọn đều có thể phạm phải hết. Và thực ra, bản thân việc buff nhân vật lên một tí cũng chẳng có gì xấu hết. Xét cho cùng, nếu nhân vật không có gì đặc biệt thì làm sao lại được đẩy lên làm nhân vật chính nào? Chắc chắn phải có một cái gì đó hơn người mới “được chọn” chứ.
Cái vấn đề ở đây, vẫn như mọi khi, nằm ở mức độ của nó. YA, đặc biệt là mấy cái YA SFF có kiểu đánh đấm như manga shounen thế này, có tần suất lạm dụng việc buff nhân vật cao hơn hẳn mấy thằng khác. Bên cạnh đó, một khi đã buff thì YA cũng buff lên một cái tầm hơi khó đỡ, khiến nhân vật giải quyết được những thứ đúng lý ra phải quá tầm của mình, hoặc chỉ đơn thuần cái gì cũng giải quyết được tuốt, không cần mượn đến tay ai. Làm thế sẽ rất dễ ghi điểm với lớp người thưởng thức trẻ, bởi vì nó khiến nhân vật trở nên cun ngầu và rất ấn tượng, song sẽ mất điểm nặng với những người già đầu hơn tí, bởi lẽ nhân vật trông mất cân đối và phi thực tế quá.
Cách giải quyết mấy trường hợp kiểu này rất đơn giản: tem tém lại một tí là xong. Tác phẩm không nhất thiết phải biến nhân vật chính thành người bình thường như bao kẻ khác, nhưng đừng để sự đặc biệt của họ trở thành một chiếc chìa khóa vạn năng, giải quyết được tất thảy mọi thứ trên đời. Trên thực tế, đã có một số tác phẩm YA với nhân vật chính đặc biệt nhưng không hề gây ngứa thịt.
Bên mảng Sci Fi, ví dụ tiêu biểu nhất là dàn nhân vật chính của Animorphs. Nhân vật chính của truyện là một nhóm choai choai với khả năng hóa thú, và họ làm được rất nhiều điều phi thường với nó. Tuy nhiên, không phải lần nào thành công cũng đến, mà có rất nhiều lần phe Animorphs thua liểng xiểng, chỉ vừa suýt soát toàn mạng thoát được. Ngay cả các sứ mệnh thành công cũng đi kèm một hành trình cực chông gai, và thường cái kiểu “thành công” của họ mang tính cầm hòa là chính chứ chẳng phải chiến thắng vang dội gì. Bản thân các thành viên Animorphs cũng không hẳn là siêu việt gì, với cứ lần nào có ai làm gì solo là cạp đất ngay lập tức, và luôn phải cầu cứu đồng đội thì may mắn mới sống sót được.
Ở mảng Fantasy, ta phải nhắc đến Harry Potter và thanh niên được lấy tên làm tít của nó. Trong truyện, Harry đặc biệt ở chỗ có một kim bài miễn tử theo đúng nghĩa đen, khiến phản diện chính không tài nào làm gì được. Nhưng thú vị một cái là sự đặc biệt của Harry không giúp thanh niên được gì nhiều. Đồng chí này về cơ bản chỉ là một phù thủy với năng lực làng nhàng, học hành có phần còn ấm ớ, và đánh đấm cũng chẳng gọi là giỏi giang gì cho cam. Gần như mọi vấn đề ông anh đều phải chạy đi nhờ người khác giải quyết hộ, và lắm khi giải pháp mớm đến tận mồm mà vẫn phế như thường, chứ không thể solo một tay bình định thiên hạ được.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓