☀☀☀☀☀☀☀✴✴✴
7.5/10
LƯU Ý: review sẽ có 1 chút spoiler (cảnh này
xuất hiện rất sớm trong truyện), vậy nên nếu muốn bảo toàn sự ngạc nhiên thì
đây là review rút gọn: Có ảnh hưởng của văn hoá Châu Phi, nhiều yếu tố coming
of age, đọc khá ngắn và vì vậy sẽ thấy truyện hơi “thiếu thịt,” khoa học không
nặng, nhìn chung đáng đọc để tìm hiểu về văn hoá.
Bắt đầu review đầy đủ nè.
Truyện kể về một cô gái Châu Phi (chắc thế,
truyện ko nói thẳng ra mà chỉ mô tả 1 số tập quán và dùng cách đặt tên để thể
hiện sắc tộc) có tên Binti, trốn nhà đi học đại học. Trên đường đi, tàu của cô
bị một giống loài ngoài hành tinh tên Meduse tấn công. Binti phải xoay sở tìm
cách sống sót và khám phá bí ẩn về cuộc tấn công này.
Diễn biến truyện khá bất ngờ. Đoạn đầu đọc thì
thấy có vẻ lại 1 cái YA lãng mạn nữa rồi, có chăng thì thêm tí phân biệt chủng
tộc vào để ra vẻ sâu sắc. Và đùng 1 cái, cả con tàu bị tàn sát không chừa 1 ai,
thế rồi truyện quay ngoặt 180 độ để trở thành survival horror như game Dead
Space. Và tiếp sau đó các tình huống kịch tính gấp rút được đưa đến khá dồn dập,
tạo cảm giác nghẹt thở rất thú vị.
Vì là truyện ngắn nên rất ít nhân vật được đào
sâu, dành đất cho Binti toả sáng. Và trong truyện Binti thực sự là điểm nhấn rất
thành công. Binti rất “thực.” Cái thực đầu tiên nằm ở truyền thống văn hoá
riêng biệt. Dù chỉ tả qua tầm mấy trang giấy và chục đoạn văn, tác giả vẫn thể
hiện rất khéo Binti bị ảnh hưởng sâu sắc bởi tập tục đồng bào mình như thế nào,
từ việc chăm tóc, trát đất đỏ cho đến những giằng xé nội tâm mỗi khi cô làm việc
gì hết sức “bình thường” như thay cái vòng, gội đầu,… Tác giả cũng đủ kiềm chế
khi tả khả năng tư duy của Binti. Dù đủ tốt để trở thành người Himba đầu tiên
vào đại học, Binti chỉ dừng ở mức “tốt” chứ ko đi quá lố thành siêu nhân. Thêm
vào đó, nhân vật còn có những định kiến bảo thủ rất người. Binti không phải tấm
gương chói loà về đạo đức gì cả. Cô bị người khác đánh giá, kì thị này nọ,
nhưng bản thân cô khi gặp người ngoài hành tinh cũng kì thị, cũng đánh giá đầy
định kiến.
Đặc biệt có thể coi Binti thuộc mô típ nhân vật
nổi loạn, nhưng nổi loạn rất ngầm chứ không vác súng pằng pằng tất cả như các
truyện YA thị trường. Cái “loạn” của Binti là cô bỏ lại đằng sau tất cả, một
mình lủi thủi đặt vé tàu đi đến đại học. Từng bước đi đến quyêt định này của
Binti đều được tả đầy rẫy khó khăn, hối tiếc. Cô bị gia đình cấm cản, anh em cười
chê chế giễu, bị hành khách phân biệt đối xử như một loại mọi, và tất cả những
gì cô làm là im lặng tự giằn vặt bản thân.
Tác phẩm không đi tràn lan ra nhiều nơi mà chỉ
xoáy sâu vào một thông điệp duy nhất: hãy xoá bỏ định kiến. Điều này thể hiện
ngay từ khi Binti còn ở trên mặt đất, với bao định kiến rằng người Himba chỉ có
thể thế này, chỉ có thể thế kia, số phận là loanh quanh trên mặt đất. Nó bám
theo Binti đi khắp mọi hành lang tàu khi cô bị hành khách chỉ trỏ. Nó cũng thể
hiện ra qua cách Binti cảm thấy mặc cảm bản thân, coi người thuộc tộc khác cao
quý hơn, và quy chụp giống loài hành tinh trong các lần chạm trán.
Vấn đề nặng nhất như đã nói là cái sự “thiếu
thịt” của tác phẩm. Có rất nhiều công nghệ hay, rất nhiều yếu tố đáng ra có thể
đào sâu thì tác giả đẩy nó thành 1 dạng phép thuật (hoặc may ra là một thứ hiện
tượng khoa học chưa giải thích được). Điều này khiến câu chuyện nhiều chỗ đọc
ngớ ngẩn hẳn, như kiểu đang đọc một tác phẩm Fantasy về tôn giáo, niềm tin hơn
là một tác phảm Sci Fi.
Các nhân vật ngoài Binti cao nhất thì được 2
dòng mô tả theo kiểu “Đây là Lan, Lan thích ăn kem,” và sau đó next luôn. Nhân
vật phản diện mặc dù khá độc đáo, nhưng tác giả lại để cho… yếu xìu. Yếu ở đây
không phải theo nghĩa nhân vật không có sức mạnh gì (nên nhớ, nguyên 1 đoàn tàu
mấy ngàn người bị tàn sát chỉ trong nháy mắt) mà là những cuộc đối đầu với nhân
vật chính diễn ra quá chóng vánh, độ kịch tính ko cao, và phương án giải quyết
đến quá nhanh, phí hết bao cơ hội đẩy mọi thứ lên cao trào. Bản thân cái kết
cũng bị theo chiều hướng èo uột này, khá đáng thất vọng.
Nhìn chung, đây là 1 truyện ngắn khá bất ngờ,
và tập trung nhiều về văn hoá và tâm lý hơn là khoa học viễn tưởng. Mặc dù hành
động và những pha đẩy cao trào cũng có xuất hiện, nhưng ko nên quá kì vọng vào
một siêu phẩm giật gân. Thời gian đoc rất nhanh, và đọc xong sẽ cảm thấy chưng
hửng vì nó chỉ có vậy, muốn tìm hiểu thêm. Nếu có thời gian tầm 1, 2h rảnh rỗi,
rất khuyên các bạn nên tìm đọc, đặc biệt những bạn quen đọc Fantasy và Sci Fi
YA thị trường đang dần tập đến với các truyện Sci Fi nghiêm túc, có chiều sâu
hơn.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓