🌕🌕🌕🌕🌕🌕🌕🌑🌑🌑
7.0/10
=====
TL;DR
=====
Sin City x Star Wars, có điều RIP AND
TEARRRRRR!
==============
GIỚI THIỆU CHUNG
==============
Xenos là một cuốn tiểu thuyết Science Fantasy
lai trinh thám Noire do Dan Abnett sáng tác. Tác phẩm là cuốn đầu tiên trong một
series rất dài, bao gồm cả những truyện theo bộ lẫn truyện lẻ. Cá nhân cuốn
Xenos nằm trong bộ Eisenhorn, trilogy mở màn của series đấy. Cả trilogy có những
truyện sau:
1) Xenos
2) Malleus
3) Hereticus
Eisenhorn nói chung và Xenos nói riêng nằm
trong vũ trụ Warhammer 40k huyền thoại, với bối cảnh là thiên niên kỷ thứ 42,
khi nền văn minh loài người gần như đã thống nhất lại dưới lá cờ Imperium of
Man. Ngồi trên ngai vàng của đế chế ấy là God Emperor, và vị hoàng đế này cai
trị Imperium với một bàn tay sắt. Mọi công dân trong đế chế đều phải tuyệt đối
phục tùng và tôn thờ God Emperor. Bất cứ ai không nằm trong quyền quản lý của
Imperium, hay chỉ đơn thuần chạy lệch ra ngoài khuôn khổ đầy khắt khe mà God Emperor
đã ban bố cho cả xã hội dù chỉ một ly, đều sẽ bị coi là những kẻ dị giáo, và bị
diệt trừ bởi cánh tay mặt đầy tàn nhẫn của hoàng đế: các Inquisitor.
Xenos theo chân hành trình của Gregor
Eisenhorn, một Inquisitor đầy trung thành. Suốt bao thập kỷ qua, Eisenhorn
không ngừng chu du khắp mọi thế giới thuộc Imperium, săn lùng những kẻ đe dọa nền
hòa bình và sự ổn định của đế chế. Một trong những kẻ ấy là Eyclone. Trong vòng
năm năm trở lại đây, Eisenhorn đã bị cuốn vào một cuộc rượt đuổi vô cùng gắt
gao với Eyclone. Hàng bao lần Eisenhorn suýt tóm được hắn, nhưng rốt cuộc lại để
con mồi vuột khỏi tay mình.
Thế rồi một ngày nọ, Eisenhorn dò thấy manh mối
về Eyclone tại một hành tinh mang tên Hubris. Ngay tức khắc, Eisenhorn cùng các
cộng sự đã phóng thẳng đến hành tinh này, quyết tâm sẽ đặt dấu chấm hết cho trò
chơi mèo đuổi chuột đã kéo dài quá lâu ấy.
Tuy nhiên, khi dồn được Eyclone vào chân tường
tại đây, Eisenhorn phát hiện ra rằng hắn chỉ là chiếc bánh răng nhỏ nhoi trong
một guồng quay khổng lồ. Một thế lực bí hiểm đã giật dây Eyclone bấy lâu nay,
mượn tay hắn để triển khai một âm mưu quỷ quyệt và tàn ác vô cùng. Với mốc khởi
điểm là Eyclone, Eisenhorn sẽ phải dấn thân vào một hành trình đầy chông gai,
nơi kẻ thù lẩn khuất ở khắp mọi nơi, ngay cả trong hàng ngũ của những người
trên danh nghĩa là đồng minh của gã, nhằm phanh phui sự thật về âm mưu này.
=====================
MẠCH TRUYỆN/VĂN PHONG
=====================
Từ trước đến nay, tất cả những gì mình biết về
Warhammer 40k chỉ là những thông tin chung chung thu lượm được trong quá trình
lượn lờ các cộng đồng SFF, vừa đủ để biết ý tưởng của nó ra sao, sử dụng những
mô típ gì, đại khái như vậy. Ấn tượng chung của mình về nó là thanh niên như một
bản parody của các tác phẩm về những đế chế thiên hà như Dune và Foundation, với
tính tăm tối rất cao. Các tác phẩm lấy bối cảnh Warhammer 40k thì khét tiếng là
chất lượng đi ngược với độ tối, và nhiều thằng thậm chí còn đẩy mọi thứ lên lố
bịch tới mức phóng tọt luôn ra ngoài khuôn khổ Grimdark và trở thành Grimdank,
bởi nó khiến cả vũ trụ chẳng khác nào một vựa meme di động.
Chính bởi thế, lúc vào đọc Xenos, mình mang
tâm thế của một người khá lãnh đạm với Warhammer 40k, không biết sâu về cái vũ
trụ này. Và dẫu Xenos nói riêng với bộ Eisenhorn nói chung được tung hô là những
cuốn khá nhất trong mớ “bolter porn” (tức truyện hành động Warhammer 40k), mình
cũng chẳng kỳ vọng gì nhiều ở nó. Đã là truyện đú theo game (ờ thì, boardgame
có khác với game điện tử, nhưng nhìn chung truyện đú của hai đứa chúng nó cũng
sàn sàn như nhau cả 🐧 ), và lại
còn là một cái game bản thân không mặn mà mấy, thì còn trông chờ cái gì đây?
Và chính bởi vậy, mình đã thấy khá bất ngờ trước
những gì Xenos làm được.
Đầu tiên và quan trọng nhất là Xenos không gây
cảm giác nó là một cuốn truyện đú theo. Cốt của nó không phụ thuộc vào kiến thức
của người đọc, đòi hỏi ta phải biết sẵn về lore của Warhammer 40k. Nó cũng
không biến bản thân thành một tấm biển quảng cáo di động (hoặc ít nhất không
làm vậy một cách quá thô bỉ), tồn tại chỉ đơn thuần để chèo kéo thiên hạ mua
game hoặc cống thêm tiền cho franchise này theo những cách khác (mua thêm truyện
trong series không tính nhé, vì nếu tính thì đến The Fellowship of the Ring
cũng thành quảng cáo mất 🐧 ). Nếu
không vướng cái logo to đùng của thằng đấy nằm chình ình trên bìa, mọi người
hoàn toàn có thể nghĩ đây là một tác phẩm Science Fantasy đứng độc lập, với mạch
cốt rất gọn ghẽ.
Bên cạnh đó, truyện không làm quá lố cái gì cả.
Nó có đánh đấm, có hành động, có máu me rất nhiệt/tởm, và cũng có một số thứ nặng
sắc được cho vào đơn thuần để tăng độ ngầu, nhưng không bao giờ lên đến mức
edgy. Dan Abnett xem chừng nắm khá rõ ranh giới giữa Grimdark và Grimdank nằm ở
đâu, và ông anh cố gắng tiến thật sát đến đấy hết mức có thể mà không lấn vạch.
Nhờ đó, truyện đọc như một cuốn tiểu thuyết nghiêm chỉnh, thay vì một bản
parody của một dòng văn hoặc tác phẩm nổi tiếng khác.
Về phần bản thân cái cốt thì như đã nói trong
phần giới thiệu sơ lược, cuốn này sử dụng một mạch truyện trinh thám Noire. Anh
em biết cái kiểu của Noire rồi đấy: một ông thám tử đi điều tra một vụ án
random, nhưng tự nhiên phát hiện ra nó có dính líu đến một âm mưu sâu hơn, và
thế là lại đi điều tra tiếp. Trong quá trình điều tra, ông anh sẽ va chạm đủ thể
loại người, từ mafia cho đến nhân viên chính phủ, chấp nhận đi đêm với tội phạm
để tìm ra sự thật trong khi bị bộ máy quan liêu cùng những đấu đá nội bộ, hoặc
thậm chí là những thằng cớm bẩn khác ngáng chân. Bây giờ thay thám tử thành
Inquisitor, tội phạm thành dị giáo, mafia thành những kẻ thờ Chaos, chính phủ
thành, ờm, chính phủ, và mọi người sẽ có cái quyển này.
Nếu nghe thấy phần trên có vẻ cliché thì anh
em nghĩ đúng rồi đấy. Xenos cliché một cách khủng khiếp. Đừng trông đợi sẽ thấy
thứ gì mới mẻ trong cốt của nó, vì đào nát sách ra cũng chẳng thấy đâu. Tuy
nhiên, cliché không đồng nghĩa với chán, bởi lẽ truyện vẫn có tính giải trí cực
cao. Cứ cách một trang là lại có nguyên một phân cảnh hành động nào đó, chạy từ
rượt đuổi tội phạm, đấu súng tay đôi, đấm nhau bằng hàng lạnh tại hí trường, quần
nhau bằng năng lực tâm trí, thậm chí còn cả chiến tranh tổng lực, nói chung là
đủ kiểu hành động giật đùng đùng, mô tả với văn phong hết sức lôi cuốn và kịch
tính. Đi kèm với nó còn là một số đoạn mưu mô tính toán, đột nhập thám thính,
giăng bẫy mai phục các kiểu, được miêu tả với giọng văn gay cấn và hồi hộp
không kém, với đôi khi còn có những cảnh nghe sởn cả da gà nữa.
Nhưng dẫu hành động hấp dẫn như thế, tập trung
vào nó nhiều quá vẫn sẽ gây hại cho tác phẩm, và Xenos phạm đúng vào cái lỗi
này. Truyện quá mê mải đi dựng cảnh đánh đấm mà bỏ quên khá nhiều thứ khác, dẫn
đến việc làm chúng trở nên khá lôm côm. Ví dụ dễ thấy nhất là cái khoản điều
tra của mạch chính bị hiện lên. Eisenhorn rất hiếm có cơ hội thực sự được trổ
tài điều tra, mà toàn được các nhân vật khác cấp manh mối đến tận mồm. Có mấy
đoạn thanh niên còn gặp phải những trùng hợp ngẫu nhiên “tiện” vô cùng, từ đấy
có được tài nguyên để tiếp tục tiến hành nhiệm vụ. Một số cái bẫy giăng ra cũng
không mang lại hiệu ứng tốt lắm, bởi vì cứ pằng pằng suốt thì lấy đâu ra thời
gian để xây nền móng cho chúng nó?
Bên cạnh đó, truyện cũng bỏ lỡ nhiều cơ hội hết
sức đáng tiếc để đào sâu hơn vào một số cái theme mình đã rải sẵn. Không hiếm lần
trong tác phẩm này, tác giả có mơi ra một hai câu nghe giống một xuất phát điểm
tiềm tàng để xoáy sâu vào bàn luận triết lý, đạo đức, góp phần tăng chiều sâu
cho câu chuyện. Nhưng tất cả bọn chúng chỉ dừng lại ở đôi ba câu mơi mơi bề nổi
đấy thôi, chứ không được bàn thêm gì hết. Như đã nói ở trên đấy, mình chẳng kỳ
vọng sẽ thấy trong một quyển truyện Warhammer 40k nguyên một phân tích về triết
Socrates hay gì tương tự đâu, nhưng trông cảnh nó bỏ lỡ hàng bao cơ hội để lôi
bản thân ra khỏi cái hố giải trí mì ăn liền mà đến nản.
===============
Ý TƯỞNG/THẾ GIỚI
===============
Như đã nói trong phần cốt, Xenos được viết như
thể đây là một tác phẩm lẻ, không có sức mạnh thương hiệu đằng sau ủn mông.
Chính vậy mà không như nhiều tác phẩm đú franchise khác, nó không nghĩ người đọc
sẽ auto hình dung được về cái vũ trụ này với chỉ vài ba từ khóa hoặc thuật ngữ
kinh điển, và đã dành thời gian mô tả mọi thứ khá tỉ mẩn. Mỗi lần đến một thành
phố hoặc hành tinh nào mới, tác giả đều nỗ lực khắc họa rất sống động khung cảnh
ở đó, chạy từ các kiểu kiến trúc, không gian, bộ máy quản trị, cho đến những
loài cây cối và động vật tự nhiên của hành tinh. Khoản chính trị chung của
Imperium cũng được động đến một cách khá ổn, giúp ta có thể hình dung được nó đại
khái có những phe phái như thế nào, triết lý hoạt động ra sao, quyền hạn đến đâu,
và xung đột với nhau kiểu gì.
Nhưng vẫn như trên phần cốt, Xenos vẫn mắc cái
tật là chú trọng bắn nổ bùm bùm quá độ. Có mấy chỗ nghe rõ là lore nhưng không
được truyện giải thích kỹ, và người đọc được kỳ vọng hãy tự suy đoán hoặc tra
wiki để hiểu. Truyện còn đang bận hộc tốc xách súng lên đi pằng pằng, bố ai có
thời gian đâu ngồi lại với nhau nói chuyện. May mắn là mấy chỗ đấy không nhiều,
đồng thời còn được lồng vào khá tự nhiên, không gây ảnh hưởng lớn đến câu chuyện,
tạo nét khơi mở và cho thấy sự rộng lớn của vũ trụ này. Dẫu thế, mình vẫn muốn
có mấy đoạn nó đừng có vắt giò lên cổ chạy đi đâm chém như đang speedrun any% một
cái game, mà hãy chậm chậm lại để giúp thiên hạ chìm được sâu hơn vào cái thế
giới này.
========
NHÂN VẬT
========
Như trong cốt có nói, Xenos bám các mô típ của
Noire sát đến mức cliché kinh hồn, và khoản nhân vật cũng y hệt như vậy. Truyện
cũng có nguyên một dàn nhân vật bổ trợ khá đông đúc đấy, nhưng họ chỉ như những
quân cờ di động hoặc mấy con NPC nhân vật chính “nhặt” được trên đường đi làm
nhiệm vụ, chẳng có tác dụng gì ngoài đưa đẩy cốt hết. Có những đoạn nghe rõ là
tác giả đang muốn khơi dậy một xúc cảm nào đó ở người đọc, nhưng vì không chịu
đầu tư nhân vật gì cả, thế nên đọc mà thấy vô cảm vô cùng.
Trong này chỉ có mỗi Eisenhorn là còn có tí
ngon lành, bởi vì ta ngồi im trong đầu thanh niên suốt quyển truyện, và được lắng
nghe mọi suy nghĩ của đồng chí đó. Nhưng thanh niên được xây dựng theo kiểu chuẩn
mùi nhân vật chính Noire, với cực hiếm khoảnh khắc chiêm nghiệm sâu sắc hoặc
xung đột nội tâm, thế nên cũng chẳng có gì đáng nói hết.
Bực nhất là trong truyện có một nhân vật tiềm
năng vô cùng. Thanh niên có thể là nguồn cội của hàng loạt cuộc bàn luận thú vị
về xã hội của Imperium cũng như là nguồn của những xung đột hay ho. Trên thực tế,
bản thân ông tác giả xem chừng cũng nhận thấy điều đấy, và đã sử dụng nhân vật
này để giải quyết một nút thắt ở gần cuối, đồng thời thực hiện một pha bẻ lái
luôn thể. Có điều ông anh không hề phát triển nhân vật ấy một tí nào, không
trưng ra hành trình đồng chí này thực hiện để dẫn đến việc làm những cái kia,
thế nên đoạn đấy đọc thấy cực kỳ nhạt, hoặc thậm chí còn như từ trên trời rơi
xuống nữa.
========
TỔNG KẾT
========
Xenos là một cuốn truyện giải trí cực tốt, và
dẫu sẽ chẳng làm thay đổi được quan điểm của ai về Warhammer 40k, nó vẫn là một
mốc xuất phát rất ổn cho những ai muốn bắt đầu bước vào vũ trụ này. Nếu không kỳ
vọng quá nhiều ở nó, mọi người sẽ có một trải nghiệm không đến nỗi nào đâu.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓