🌕🌕🌕🌕🌕🌕🌕🌖🌑🌑
7.75/10
TL;DR
Rendezvous with Rama x The Giver, viết bởi
Philip K. Dick không chơi đồ.
GIỚI THIỆU CHUNG
The Inverted World (hoặc Inverted World, tùy ấn
bản) là một cuốn YA Dystopia xuất bản năm 1974 của nhà văn người Anh
Christopher Priest. Tác phẩm tái sử dụng ý tưởng từ một mẩu truyện ngắn cùng
tên, được Priest cho ra mắt lần đầu năm 1973 trong một tuyển tập có tên New
Writings in SF 22 (biên soạn bởi Kenneth Bulmer), nhưng được mở rộng và thay đổi
rất nhiều. Ngay năm ra mắt, truyện đã được Hiệp hội Khoa học Viễn tưởng Anh
trao giải tiểu thuyết Sci Fi hấp dẫn nhất, và sang năm sau thì đã được đề cử
cho Giải Hugo và Giải Locus ở hạng mục tương tự.
Về phần nội dung thì The Inverted World lấy bối
cảnh là Trái Đất. Không, không phải là cái hành tinh đâu. Chỉ là một thành phố
thôi. Thành phố Trái Đất.
Một thành phố di động.
Tính đến nay, Thành phố Trái Đất đã ì ạch tiến
về phía trước trên những đường ray liên tục được tái chế và lắp đặt được 200
năm có lẻ. Nó không thể dừng, không thể lùi lại phía sau, chỉ có thể tiến. Nếu
thành phố không còn làm vậy nữa, nó sẽ… bị sao đó. Đừng phí công hỏi làm gì, bởi
lẽ đại đa số người dân chẳng biết gì hết đâu, còn những người có biết thì ai nấy
đều câm như hến. Sau hàng thế kỷ tồn tại, Trái Đất đã hình thành một hệ thống
xã hội đầy kỷ cương và phức tạp, với đứng đầu là sáu phường hội: Hội Đường Ray,
Hội Kéo, Hội Tương Lai, Hội Xây Cầu, Hội Đổi Chác, và Hội Dân Quân. Sáu hội đó
chịu trách nhiệm đảm bảo thành phố vận hành suôn sẻ, nhưng cụ thể công việc của
họ là gì thì cũng bí hiểm chẳng kèm gì bản chất của Trái Đất.
Sống tại thành phố này là Helward Mann, một cậu
thanh niên trẻ măng, vừa chập chững vào đời. Cũng như mọi người dân khác của
Trái Đất, Helward hoàn toàn mù tịt về thành phố, về các phường hội, thậm chí cả
về những gì tồn tại bên ngoài giới hạn của Trái Đất. Tuy nhiên, tất cả những điều
ấy dần sẽ thay đổi, khi trong ngày lễ trưởng thành, Helward quyết định nối nghiệp
bố mình gia nhập Hội Tương Lai để cống hiến cho đời…
MẠCH TRUYỆN/VĂN PHONG
The Inverted World được xẻ nhỏ ra làm 5 phần
riêng biệt (không tính phần mở đầu), nhưng về cơ bản thì nó chỉ có hai mạch
truyện duy nhất: quá trình khám phá bản chất thực của cái thành phố Trái Đất
kia, và quá trình trưởng thành của cái cậu Helward Mann. Hai mạch này được
Christopher Priest lồng ghép vào với nhau cực kỳ khéo, liên tục thay phiên nhau
đứng ra làm bệ đỡ để công kênh nhau lên. Trên thực tế, ta thậm chí còn có thể
coi cả cái truyện này chỉ có đúng một mạch cốt duy nhất, với mạch còn lại kỳ thực
chỉ là một mạch nhánh, một hệ quả tất yếu phát sinh từ việc đưa đẩy cái mạch cốt
kia. Việc mạch nào sẽ là chính mạch nào là phụ thì tùy thuộc hoàn toàn vào cách
anh em muốn tiếp cận cuốn này theo hướng nào, coi nó là một cuốn YA
coming-of-age kiểu The Giver hay một cuốn truyện khám phá một cái Big Dumb
Object kiểu Rendezvous with Rama.
Tuy nhiên, để tiện việc review, mình sẽ xẻ đôi
hai cái mạch này ra và bàn lẻ về chúng nó.
Đầu tiên là mạch tìm hiểu về bản chất của Trái
Đất. Ở trong mạch này, Tác giả làm cực tốt công tác xây dựng bí ẩn và khơi gợi
tò mò, bất chấp việc ông anh sử dụng một giọng văn có thế nói là khá “ghìm.”
Priest chẳng bao giờ làm cái gì thái quá cả, không hứa hẹn sẽ có cái gì động trời
xảy ra, không hối thúc giọng văn phi hùng hục để độc giả cảm thấy adrenaline giật
đùng đùng trong người mà từ đó háo hức muốn biết sự tình quả thật thế nào. Truyện
lết đi theo một kiểu khá ề à và nhẩn nhơ, trông trời trông đất trông trăng là
chính, hiếm khi nào có một cái gì kịch tính xuất hiện cả. Tuy nhiên, kể cả
trong những đoạn dung dị nhất, bản chất khác thường của những nếp sinh hoạt và
làm việc của con người nơi đây luôn luôn hiện hữu, tạo thành một cái dòng hoài
nghi chảy ngầm trong từng con chữ. Nó không khiến mọi người nổi gai ốc hay lo lắng
hay gì hết đâu, nhưng xuyên suốt truyện, anh em sẽ luôn cảm thấy có một cái gì
đó sai sai, khiến lòng dạ cứ nhấp nha nhấp nhổm.
Đặc biệt nhất, càng đi sâu vào trong tác phẩm,
ta sẽ càng thấy Priest xây dựng mạch truyện bí ẩn theo một kiểu rất chiến lược.
Giọng văn chậm rãi gốc được ông dùng để đưa ta vào một cái guồng nhất định, ru
ngủ sự cảnh giác của ta đi một chút. Ngay lúc ta bắt đầu lắng xuống đủ đô,
Priest sẽ lập tức nhả ra một manh mối. Nó vẫn lập tức kéo bật ta trở lại trạng
thái cảnh giác hồi trước, khiến ta phải nhíu mày nghĩ lại về cái ẩn ý đằng sau
những thứ đấy, và ngóng chờ cơ hội được có thêm thông tin mới để lý giải tất cả.
Mấy cái manh mối đấy nếu xét lẻ thì chúng khá xoàng xĩnh, không có gì to tát cả,
có thể xuất hiện dưới dạng câu xã giao nhân vật này hỏi nhân vật kia, dưới dạng
một sự kiện tình cờ trong lúc làm, hoặc dưới một khó khăn cần giải quyết. Tuy
nhiên, chúng luôn làm gia tăng cái cảm giác sai lệch sẵn có của mọi người lên một
nấc rất nhỏ, gần như không thể cảm nhận nổi. Dần dần, đến một đoạn nhất định,
khi mọi thứ có dấu hiệu bắt đầu bước vào công đoạn vén màn rồi, anh em mới giật
mình nhận ra bản thân hiện đang căng như dây đàn, bởi vì hiệu ứng tổng lực mà mấy
cái manh mối vặt vãnh kia khi ấy mới phát huy hết tác dụng.
Lấp lửng gây tò mò chỉ là một phần. Quan trọng
là cái bí mật nó cũng phải đạt ngang tầm những gì đã úp mở, không thì sẽ rất dễ
gây ức chế. Vì phần này dính đến spoiler cực nặng, chưa kể còn giẫm vào chân phần
thế giới, thế nên mình sẽ không đả động đến nhiều, nhưng anh em hãy cứ biết là
cái bí mật hết sức xứng tầm với những gì đã được xây dựng từ trước. Chẳng có một
pha đạp đổ kỳ vọng hay lật kèo gì hết, bởi vì Priest đã bóng gió và dẫn dắt đầy
đủ ngay từ đầu rồi. Tuy nhiên, cái bí ẩn này rất dị hợm, tái định hình tất cả
những thứ anh em đã biết từ đầu, và khiến ta phải nhìn lại một số câu hỏi triết
lý mà truyện đặt ra từ trước với một con mắt khác.
Và tiện nhắc đến triết lý, tiếp theo ta sẽ bàn
đến cái mạch thứ hai của truyện, ấy là hành trình trưởng thành của Helward
Mann.
Nếu đọc phần giới thiệu sơ, anh em hẳn sẽ thấy
cái quyển này sặc mùi YA (tức truyện cho tuổi hồng). Cái này chắc sẽ tạo tâm lý
e dè cho khá nhiều người, bởi vì YA trong cái mảng SFF rất hay bị rập khuôn.
Anh em biết cái kiểu của nó rồi đấy: hotboy/hotgirl nổi loạn chống chính quyền,
tình củm nhập nhèm kiểu chanh muối rất buồn nôn, trẻ trâu hóa người được chọn
khuynh đảo toàn bộ xã hội,…. Và lúc ban đầu, quyển truyện cũng khiến mình cảm
thấy khá rét, bởi vì nó nghe chừng dàn dựng bản thân theo đúng cái hướng như thế.
Nhưng tạ ơn Chúa, càng đi sâu vào trong thì
càng thấy cái quyển này dù đúng là YA, nó không “YA” tí nào.
Hành trình của Helward Mann vẫn rải rác hàng đống
mô típ quen thuộc đối với một tác phẩm YA. Nó cũng có những sự rung động tình cảm,
cũng có xung đột giữa truyền thống và cái bất mãn của tuổi trẻ, cũng có việc rời
bỏ ngây thơ để bước vào cái thế giới khắc nghiệt của tuổi trưởng thành. Tuy
nhiên, chẳng ai ở đây là hotboy ngời sáng toàn tài toàn đức, với một vài cái điểm
xấu bị phóng đại kệch cỡm lên cho đỡ giống Gary Stu cả, mà chỉ có mấy đứa nhóc
mười tám đôi mươi ngờ nghệch, trình độ làng nhàng; không có tình yêu hừng hực lửa
nồng, với những cuộc tình tay ba cải lương, mà chỉ có những gắn kết và xa rời,
tròng kèm những kỳ vọng xã hội và đạo nghĩa với nhau; chẳng có ai là kẻ được chọn,
và thế giới không biến đổi sau đêm chỉ nhờ một con người xuất chúng, mà tất cả
đều chỉ là bánh răng trong một cỗ máy rất phức tạp, với mọi thay đổi đều đến đến
từ một sự tổng hòa giữa muôn vàn yếu tố cả khách quan lẫn chủ quan, và ngay cả
khi đến thì chúng nó cũng đến rất chậm, với một sức ỳ không hề vô lý.
Kiểu tiếp cận này khiến The Inverted World
không sôi nổi hay gây giật bằng các tác phẩm YA khác, nhưng cái cách mọi thứ đều
trầm xuống như thế lại làm cho mọi sự trở nên sát thực hơn, không khiến ta cứ
phải đảo mắt liên tục trước cái sự “kịch” đầy lố lăng, bị nhồi vào để tăng tính
giải trí xôi thịt cho tác phẩm. Chính nhờ vậy ta cơ hội nghiền ngẫm một cách
nghiêm túc hơn về những cuộc bàn luận đa chiều mà câu chuyện đưa ra, cả về những
đề tài liên quan đến quá trình chuyển giao đầy hỗn độn giữa hai giai đoạn trẻ
con-người lớn lẫn những đề tài mang tính phổ quát hơn, chẳng hạn cách điểm nhìn
có thể định hình thế giới, đâu mới là lằn ranh cần đặt ra cho những thỏa hiệp về
đạo đức để đảm bảo an yên, hay hiểm họa vô tình đến từ những phong trào xã hội
đầy dụng ý tốt nhưng xuất phát từ sự thiếu hiểu biết,….
Dù có hai cái mạch thú vị đến vậy, The
Inverted World cũng có những vấn đề riêng của nó. Cái đầu tiên và khổng lồ nhất
là truyện kết lại theo một kiểu cụt khôn tả. Nó tự nhiên ngừng bộp lại, như thể
tác giả đã chán viết rồi, hay làm bài thi đến mấy phút cuối thì cuống quá, kết
vu vơ vài câu cho gọi là có rồi nộp thôi. Truyện cũng phần nào giải quyết được
cái bí ẩn cốt lõi đấy, nhưng nó bỏ lửng rất nhiều thứ, để dở dang khá nhiều vấn
đề. Có thể dụng ý của bro Priest là muốn để lại cho độc giả một dư vị bâng
khuâng nuối tiếc và bơ vơ như những gì nhân vật chính phải trải qua tại thời điểm
đấy, và có thể anh em sẽ có người cảm thấy thế thật. Nhưng riêng với mình thì
chỉ thấy chưng hửng và không thỏa mãn, chẳng hiểu tại sao đã là tiểu thuyết mà
Axe-kun lại vẫn thò mặt được vào như vậy.
Thêm một cái nữa là dù giọng văn bình dị của
Priest giúp câu chuyện tạo dựng tò mò tốt và rất thực tế (ít nhất thực tế hết mức
một quyển truyện về thành phố di chuyển trên đường ray có thể làm được 🐧 ), nó cũng bóp ấy cái quyển
này khá mạnh. Priest lắm khi viết một cách tỉnh quá, nghiêm túc và lôgíc quá. Bản
thân việc viết tỉnh như thế không phải là vấn đề to tát, nhưng khi lắp vào với
The Inverted World thì có thể anh em sẽ thấy nó hơi bị lệch tông. Với bản chất
thế giới quái thai, thực tại không như những gì ta quan sát thấy, cái quyển này
rất giống với những câu chuyện do Philip K. Dick viết. Và cũng như những truyện
của Dick, nó sẽ hiệu quả hơn hẳn nếu câu chữ nghe văn vẻ bay bướm hơn tí, và
cái sự ảo ma được làm mạnh hơn. Bình thường thì mình rất ủng hộ quan điểm không
nên hất cùn trước khi cầm bút, nhưng riêng trong trường hợp này, Priest có lẽ
không nên sống ngoan đạo như cái tên của mình, mà phải bạo dạn đến xin Ka Đích
cho rít nhờ một hai hơi gì đó.
Còn một cái nữa cũng khá liên quan đến vụ giọng
trên, ấy là Priest đôi khi lại mắc cái tật giải thích hơi rành rọt mọi thứ. Có
những chỗ ông anh đã rải khá đủ thông tin rồi, hoặc là từ những chương trước hoặc
trực tiếp trong cái phân cảnh hiện thời, và người đọc sẽ có thể tự rút ra được
kết luận riêng với chỉ một chút động não. Nhưng như thể muốn thực sự chắc chắn
độc giả sẽ đi theo đúng cái hướng mình muốn, Priest sẽ đế thêm một đoạn giúp loại
bỏ bớt sự mập mờ. Mấy cái này không xuất hiện quá thường xuyên, và khi chường mặt
ra thì cũng không đến nỗi quá lộ liễu, nhưng ta vẫn có thể ý thức được rằng
đang có người giật giật tay áo, muốn kéo mình đến một cái đích nhất định. Nhét
vào những tác phẩm khác thì không đến nỗi nào đâu, nhưng trong một cuốn như The
Inverted World, một chút bóng gió chẳng chết ai đâu.
Ngoài đấy ra, việc The Inverted World đi kiểu
đủng đỉnh an nhàn có thể cũng sẽ gây ra khó chịu với một số người. Truyện không
có nhiều kịch tính, và các cảnh đấy hay bị giãn ra khá xa nhau, chưa kể lúc xuất
hiện thì cũng chốt lại khá nhanh, lắm khi còn theo một kiểu cụt (cả về hứng lẫn
mạch). Bên cạnh đó, ngay cả các manh mối với ám chỉ về bí ẩn hay các sự kiện
thú vị then chốt cũng bị Priest căn khoảng cách khá căng. Bản thân mình thì
không thấy chúng nó bị xa nhau, và đến rất đúng lúc cần đến, nhưng những cái
lúc đấy hầu như luôn nằm sát sìn sịt giới hạn kiên nhẫn của mình. Thế nên nếu
có một ngưỡng giới hạn khác, mọi người sẽ thấy câu chuyện bị thừa chữ, phân cảnh
hay thì ít mà lê thê thì nhiều, và sốt hết cả ruột khi thấy Priest cứ tà lưa
đưa đẩy cái sự tò mò và trông ngóng mãi mà chẳng chịu hóa giải gì cả.
Ý TƯỞNG/THẾ GIỚI
The Inverted World có một cái thế giới khá chập
cheng, theo cả nghĩa tốt lẫn nghĩa xấu.
Như đã nói rất nhiều ở trên, thế giới của tác
phẩm rất quái dị. Và khi nhắc đến thế giới, thứ mình muốn nói là cả cái thành
phố Trái Đất lẫn cái không gian xung quanh nó. Nhìn chung, sự quái đấy nằm ở
hai thứ: cơ cấu xã hội và cấu trúc vật lý.
Về khoản cơ cấu xã hội thì điều này thể hiện mạnh
nhất ở trong cái thành phố. Sự tồn tại hết sức đặc biệt của nó làm sản sinh ra
một lô một lốc những hệ lụy lằng nhằng, từ đấy dẫn đến việc người dân ở đây
hình thành một văn hóa rất đặc trưng, lẹm hẳn vào nếp sinh hoạt, lời ăn tiếng
nói, phong tục của họ. Có những cái nghe lạ nhưng vẫn quen, na ná bản nhái của
những hủ tục hoặc tiền lệ lịch sử lỗi thời, nhưng cũng có những thứ dị hợm hơn,
nghe chẳng hiểu ý tứ là thế nào. Cả cái hệ thống chính quyền của thành phố cũng
rất khác thường, pha trộn giữa các yếu tố cổ lỗ gần như ngang thời Trung Cổ với
những yếu tố quái đản và mới mẻ hơn.
Đáng chú ý là không như đa phần các tác phẩm
thuộc ngách YA Dystopia, những tình tiết về xã hội của Trái Đất không bị làm lố
đến hóa thành kệch cỡm. Không có cái kiểu chính quyền gò dân làm thế vì tham
quyền cố vị hay tàn ác như mấy thằng phản diện đặc sệt chất hoạt hình trẻ con,
không có kiểu lý do dẫn đến sự hình thành của hệ thống hiện thời dựa trên những
cái nguy hiểm chẳng có tí vị nguy hiểm nào, không có chuyện dân tình ngu đến mức
chỉ biết ngu ngơ nghe lãnh đạo như cừu cho đến khi có đấng cứu thế ngầu lòi với
IQ vô cực thò mặt vào hỏi mấy câu cực kỳ cơ bản. Mọi thứ đều có một nguyên nhân
phức tạp ẩn đằng sau, và quan trọng nhất là cái nguyên nhân đấy dù dị nhưng
nghe vẫn hoàn toàn đáng tin, và sau khi hé lộ thì ta bắt buộc phải công nhận rằng
cái thế giới này nó không như thế thì nó chẳng thế nào được cả. Các phe phái
trong xã hội này, từ tầng lớp dân ngu cu đen cho đến giới cầm quyền, đều không
bị tô vẽ theo kiểu đen trắng tách bạch để nhìn rõ ai là phản diện ai là chính
diện. Trên thực tế, chẳng có một phe phản diện nào ở đây hết. Ai nấy đều đang
bám theo một mạch lôgic hết sức hợp lý đối với bối cảnh hiện tại, và luôn tự
thân có những động thái tự chuyển biến để nỗ lực làm điều tốt nhất cho thành phố
dựa trên những gì bản thân biết về tình thế hiện thời.
Mấy phần xã hội trên có mối liên hệ vô cùng mật
thiết với cấu trúc vật lý của toàn thể thế giới này chứ không chỉ mỗi cái thành
phố nói chung. Cái nơi người dân Thành phố Trái Đất đang sinh sống tuân theo một
quy luật không hề bình thường một tí nào, và mọi thứ cứ được nhỏ giọt dần ra
cho chúng ta thấy. Ban đầu anh em sẽ thấy thế giới chẳng có gì đặc biệt lắm, với
mỗi cái thành phố di động kia là thứ khác thường nhất ở đây, mà ngay cả cái kiểu
“khác” của nó cũng hơi quen quen nếu anh em đã kinh qua nhiều cuốn YA trong mảng
SFF rồi. Nhưng càng về sau, khi tiếp xúc với những nơi bên ngoài phạm vi thành
phố, mọi người sẽ bắt đầu chuyển dịch từ, “Xời, anh còn lạ gì cái kiểu YA của
chú nữa,” sang thành “Toto, hình như ta không còn ở Kansas nữa rồi….”
Thú vị là cái điên của thế giới này được mô tả
chẳng khác nào Fantasy, nhưng nó được củng cố lại bởi những yếu tố trông rõ là
Sci Fi. Quyển này chém khoa học tung trời chứ chẳng đến nỗi Hard Sci Fi gì đâu,
nhưng trong khuôn khổ cái sự ảo diệu của mình, Priest vẫn xoay xở làm cho mọi
thứ nghe rất lôgic và thực tế. Thậm chí còn có một đoạn, Priest suýt nữa khiến
mình lên cơn PTSD khi ông anh lôi ra một cái bài toán đồ thị hàm từng là ác mộng
của mình cách đây tỉ năm, lần nào giở giải sau đít ra rồi mà vẫn chẳng hiểu sao
lại ra được thành thế này. May mà cái bản của Priest cực kỳ đơn giản thôi,
không bắt mọi người tính toán gì cao siêu cả, thế nên giúp bổ trợ rất tốt cho
việc vừa làm thế giới thêm hấp dẫn, vừa giữ cho nó nghe có vẻ thực tế.
Khốn nạn một cái là sang đến tầm 1/3 cuối của
tác phẩm, khi mọi thứ đã bắt đầu hé lộ gần ổn hết rồi, Priest bắt đầu thêm thắt
một số sự kiện, khiến cho niềm tin của mình vào thế giới của cái quyển này bị
lung lay trầm trọng. Và cũng như với rất nhiều trường hợp vượt ngưỡng chấp nhận
gạt bỏ hoài nghi của độc giả khác, điều ấy không đến từ những thứ chém to tát của
tác phẩm. Nó đến từ những tình tiết nhỏ hơn, thậm chí còn là những tình tiết
trên lý thuyết hoàn toàn khả dĩ trong thế giới thực nữa, nhưng cực khó để chấp
nhận là chuyện ấy xảy ra. Vì hầu hết chúng nó đều tụ lại ở đoạn cuối, thế nên
hơi khó mà nói cụ thể được là như thế nào, nhưng nhìn chung, chúng nó liên quan
đến tuổi đời của cái thành phố này, cái hành trình nó đã thực hiện tính đến
nay, và tương quan giữa một yếu tố nhất định của thế giới bên ngoài và cái
thành phố ấy. Lúc mấy đoạn đó xảy ra, mình không khỏi thắc mắc làm thế nào mà
các sự kiện diễn ra trong cái quyển tiểu thuyết này phải đến tận bây giờ mới
có, hay thậm chí làm thế nào mà thành phố này đứng vững được đến tận thời điểm
này.
Và tất nhiên, không thể nào quên được cái kết.
Cũng như với phần cốt, quả kết trời giáng của cái quyển này đấm cái thế giới của
The Inverted World không trượt phát nào. Dẫu giúp lý giải nốt những yếu tố quái
thai vẫn còn để lấp lửng, và kéo được tác phẩm đi từ Science Fantasy sang thành
Sci Fi toàn bộ, phần kết vẫn chứa một yếu tố gây lung lay niềm tin mình đã nhắc
đến ở trên. Nhưng nghiêm trọng nhất, điều khốn nạn nhất về cái kết là nó tự
nhiên chặt phăng đi sự tiến hóa đang diễn ra trong xã hội của thành phố Trái Đất.
Trước khi cái kết đến, đang có một cuộc tranh luận rất hấp dẫn về tương lai
cũng như những gì thành phố phải làm khi gặp phải một chướng ngại chưa từng thấy
bao giờ, và những bước đệm nền tảng để bản thân thành phố cũng trải qua một sự
trưởng thành như chính nhân vật của nó đã được bôi trát và lắp đặt hết rồi.
Nhưng đùng một cái, quả kết trời ơi đất hỡi kia rơi xuống, và thế là tự nhiên,
ta chẳng còn một cái lựa chọn nào nữa. Mọi sự sắp đặt công phu ban đầu rốt cuộc
hóa thành lãng xẹt, và chỉ có đúng một con đường duy nhất để cái thế giới này
tiến thôi. Bên cạnh đó, các vấn đề thành phố phải đối mặt rốt cuộc vẫn chẳng biến
đi đâu cả. Nó vẫn chưa có lời giải nào thỏa đáng, nhưng kết giờ đã đến vỗ vai rồi,
thế nên phải kệ xừ công trình đang xây dở ở đấy mà dông thôi.
NHÂN VẬT
The Inverted World cũng có kha khá nhân vật, với
những nét cá tính rất đặc trưng. Đầu tư mạnh nhất lẽ đương nhiên sẽ là Helward
Mann, nhân vật chính của truyện. Thanh niên trải qua rất nhiều biến cố trong đời,
và dần dần lột xác từ một thằng cu ngơ ngơ sang một công dân trưởng thành của
thành phố. Thú vị nhất là truyện không khắc họa một sự khác biệt thực sự rõ rệt
nào giữa phiên bản Helward thiếu niên và Helward trưởng thành, không có sự lột
xác hoàn toàn về tư duy và tâm tưởng đến mức biến hai giai đoạn cuộc đời của
Helward trong như hai con người khác nhau. Tuy nhiên, thông qua những tiểu tiết
vụn vặt, chẳng hạn như cách tư duy và nếp nghĩ của Helward, qua các hành động đồng
chí này thực hiện, ta vẫn có thể thấy thanh niên này đã không còn là người như
xưa nữa. Trong hầu hết câu chuyện, Helward trưởng thành theo một kiểu khá sâu lắng,
tinh tế, không từ chối và vứt bỏ hoàn toàn con người ngày trước của mình mà vẫn
đạt được một sự chín cần thiết để tham gia xã hội.
Và ngay cả sau khi đã đạt mức chững chạc đủ để
coi là trưởng thành rồi, quá trình lớn của Helward vẫn không kết thúc. Đồng chí
này vẫn liên tục bị thách thức, liên tục phải trải qua những giằng xé và đấu
tranh tư tưởng, thách thức những hiểu biết và cách nhìn nhận của bản thân về thế
giới. Câu chuyện của Helward là công cụ để tác phẩm thể hiện rằng trưởng thành
chẳng bao giờ có một cái mốc cố định nào hết. Nó là một hành trình bất tận, đòi
hỏi ta luôn phải vượt qua hết chông gai này đến chông gai khác, mỗi lúc một khó
khăn hơn khi tư duy ta dần định hình và tạo ra những sức ỳ càng lúc càng lớn.
Một điều đáng bực về khoản nhân vật là cái sự “ghìm”
từng nhắc đến bên trên của Priest. Dàn nhân vật trong này đúng là có hỷ nộ ái ố
đấy đủ đấy, nhưng các cung bậc của chúng nó khá là… phều phào. Priest rất kiệm
để nhân vật bộc lộ cảm xúc mạnh mẽ, cứ khi nào hơi hơi lên cao một tí là lại
xìu đi ngay. Thậm chí có những chỗ, nhân vật còn toát lên một vẻ dửng dưng và hờ
hững, trong khi khung cảnh bấy giờ đang rất cần xúc cảm. Bởi vậy, anh em sẽ gặp
rất nhiều khó khăn trong việc san sẻ và cảm thông với nhân vật. Xét cho cùng, nếu
bản thân người trong cuộc còn lãnh đạm với bi kịch hoặc mừng vui của đời mình,
người ngoài biết đồng cảm kiểu gì đây?
Và rồi thì ta có cái kết, vẫn lại là cái kết.
Cũng như với phần thế giới, kết truyện đạp đổ
một nền tảng đang xây dựng dở. Lúc bấy giờ, Helward đang một lần nữa bị thách
thức rất nghiêm trọng, phải chọn giữa thay đổi hoặc bám rịt lấy truyền thống.
Nhưng rồi cái kết xông đến, và câu chuyện dừng phắt lại. Công bằng mà nói, sự
kiện của cái kết ít nhiều cũng khá sát với những gì tác giả đã rải ra từ trước,
thế nên nó về cơ bản chỉ là một con đường hơi ngáo ngơ để dẫn đến cùng một kết
cục. Nhưng điên tiết nhất là liền sau đó, tất cả mọi thứ dừng hoàn toàn lại,
ngay giữa lúc cao trào. Hành trình của Helward không có một cái chốt nào hết.
Thanh niên bị vứt bỏ chỏng chơ ở đấy, trong khi toàn bộ thế giới quan và niềm
tin của bản thân đang sụp đổ ầm ầm. Vâng, đúng là The Inverted World sẽ hay hơn
nếu được bổ sung thêm chút mơ hồ đấy, nhưng mơ hồ gì thì cũng phải có chừng mực
thôi. Làm kiểu bỏ của chạy lấy người như thế này thì bậy quá.
TỔNG KẾT
The Inverted World dính phải một cái kết dở
hơi, thế nên độ hay của nó đã ít nhiều bị phong ấn lại. Nhưng bất chấp cái cục
nợ đó, phần còn lại của câu chuyện vẫn gánh được khá ổn, và The Inverted World
vẫn là một tác phẩm có nhiều giá trị và ý nghĩa. Đây không chỉ là câu chuyện ngụ
ngôn về quá trình trưởng thành, mà còn là một phép ẩn dụ về cách chúng ta tự
bóp méo thế giới bằng những thiên kiến của mình. Đây vẫn rất đáng là một cuốn
truyện nên tìm đọc nhé.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓