Vụ Kính viễn vọng Arecibo bị phá hủy mấy bữa trước làm mình nhớ tới một mẩu truyện ngắn cách đây khá lâu, trong đó thanh niên này có góp mặt. Mẩu truyện đấy là The Great Silence của Ted Chiang.
 |
| The Great Silence |
The Great Silence không hẳn ra đời dưới dạng là một tác phẩm độc lập, mà nó là một phần của một dự án nghệ thuật do Chiang phối hợp làm cùng hai nghệ sĩ khác là Jennifer Allora và Guillermo Calzadilla. Dự án bao gồm nội dung truyện của Chiang kết hợp với các hình ảnh và video về những con vẹt đang có nguy cơ bị tuyệt chủng (nhân vật chính của truyện). Dự án nghệ thuật đó được trưng bày ở chính Đài quan sát Arecibo, ngay cạnh chiếc kính viễn vọng kia, giữ những cánh rừng vốn là môi trường sống của bọn vẹt.
Về sau, phần truyện đã được Chiang tái đăng tải lại trên một số tạp chí SFF hoặc văn học, chẳng hạn e-flux journal và Electric Literature. Nó cũng đã được Chiang xuất bản kèm trong bộ tuyển tập Exhalation: Stories xuất bản hồi năm ngoái, kèm theo một số chú thích của tác giả về nguồn gốc ra đời cũng như thông điệp nó muốn truyền tải (review về cả bộ tuyển tập anh em có thể đọc ở đây: https://scifivietnam.blogspot.com/2022/06/review-exhalation-stories-cua-ted-chiang.html).
Như đã nói, truyện có nhân vật chính là một đám vẹt ở Puerto Rico (nơi đặt Đài quan sát Arecibo). Trong thế giới của truyện, lũ vẹt sở hữu trí thông minh khá tương đồng với con người, có cả bản sắc văn hóa và thần thoại riêng của mình. Chúng nó thậm chí còn đã thử tìm cách giao tiếp với con người, nhưng chẳng đi đến đâu, với trường hợp thành công nhất là con vẹt Alex nổi tiếng. Xuyên suốt truyện, lũ vẹt (hay đúng hơn là con vẹt kể chuyện) cứ thắc mắc mãi tại sao con người lại cứ đi tìm kiếm các dạng thức sống thông minh lạ ở ngoài vũ trụ với những trang thiết bị tốn kém như Arecibo trong khi bọn nó đang ở sờ sờ ngay bên cạnh, đáp ứng đủ hết mọi tiêu chuẩn mà con người đề ra.
Gọi The Great Silence là “truyện” thực ra cũng không hẳn đúng lắm, bởi vì cái này có hàm lượng cốt các thứ khá nhẹ nhàng, nếu không muốn nói là không có. Đây giống như một bài luận hơn, chiêm nghiệm về nỗ lực tìm kiếm các dạng thức sống ngoài hành tinh cũng như cách chúng ta đối xử với các giống loài ngay trên hành tinh của mình. Anh em đọc vào sẽ rất rõ đây là một lời kêu gọi bảo vệ môi trường, nhưng được cái nó nói rất nhẹ nhàng, không giáo điều cũng như không gây ngứa thịt như kiểu “How dare you?” mà nhiều nhà hoạt động môi trường dạo gần đây hay sa đà vào. Ngoài ra, nếu muốn thì mọi người cũng có thể đọc nó dưới một góc độ triết lý về trí thông minh cũng như một ví dụ cho mô típ What Measure Is a Non-Human? được bàn đến hồi trước chứ không nhất thiết phải nhìn nhận theo ý gốc.
Nếu có thời gian, anh em nên dành ra vài ba phút ghé link trong ảnh bên trên để đọc cái mẩu truyện này nhé.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓