Hôm nay mới mò ra một clip rất hay về một trong những tiểu tiết rất lặt vặt nhưng lại có tác động rất lớn đến độ chân thực của thế giới trong một tác phẩm giả tưởng: tên địa danh.
Tên có khả năng thổi hồn cho thế giới rất mạnh, bởi trong chính thế giới thực của chúng ta, tên các quốc gia, nơi chốn, địa danh luôn có một lôgic tiềm ẩn đằng sau, bất kể nghe nó có vô nghĩa và "ngu" đến đâu. Ngay cả trong các thế giới bịa đặt trắng trợn hẳn của Fantasy hoặc những thế giới tương lai xa phát triển lên từ các thành phố/hành tinh ngày nay của Sci Fi, tên tuổi cũng không thể từ trên trời rơi xuống một cách vô tổ chức mà luôn có nguyên nhân hết, tuân thủ một số lôgic nhất định. Lôgic ấy thường sẽ là:
1) Thể hiện đặc điểm vật lý của nơi đó
2) Thể hiện lịch sử của nơi đó
3) Thể hiện đặc tính văn hóa của con người nơi đó
Cái dễ thấy nhất là phần đặc điểm vật lý, vì bản thân chúng ta đang dùng nó luôn trong lời ăn tiếng nói hàng ngày của mình. Ví như anh em nào học ở FTU Hà Nội sẽ biết đến 2 cái địa danh "lịch sử" là Ngõ Ngoại Giao và Bánh Mì Anh Đẹp Trai. Hai nơi nay chỉ 1 là cái ngõ ngay cạnh trường ngoại giao, hai là hàng bánh mì của 1 bro soái ca. 2 Nơi này chắc có tên gọi chính thức, nhưng mà mình cả học lẫn sống ở đây gần chục năm rồi mà vẫn chẳng biết cái tên chính thức đó là gì, và khả năng cao chẳng một ai ở đấy dùng hay thậm chí là biết tên chuẩn của chúng nó 🐧.
Nếu thích gì nghe "sang" hơn tí thì hãy nhìn vào tên các thành phố và sông núi nước ngoài, với tên thường là các từ tả địa điểm về sau bị nói trại dần đi. Chẳng hạn như sông Avon ở Bristol là tên nói trại của Afon, nghĩa là "con sông" (về cơ bản sông Avon là "sông sông" 🐧 ). Manchester là ghép từ Ceaster, tức thành phố trong đồn đài, và Mamm, tức ngực, chỉ mấy quả đồi hình bầu vú.
Trong Fantasy, điều này thể hiện cực kỳ rõ trong bộ Lord of the Rings của Tolkien. "Minas" trong này từng là từ để chỉ tháp, thế nên nhiều nơi có/từng có thành trì được đặt tên liên quan đến minas, ví dụ như Annúminas (tháp phía Tây) và Minas Tirith (tháp canh gác).
Về lịch sử thì hãy nhìn luôn vào cái tên cũ của Hà Nội: Thăng Long. Cái tên tượng trưng cho truyền thuyết dựa trên lịch sử (khả năng cao là một hiện tượng thiên nhiên thật, nhưng bị diễn giải sai hoặc bị bóp méo dần đi) đó là Lý Công Uẩn nhìn thấy rồng vàng bay lên ở nơi ấy. Nhìn ra nước ngoài thì ta có sông Matanza, dịch ra là sông Thảm Sát, đại diện cho một vụ thảm sát người công giáo tại đấy.
Trong Fantasy thì ta có một địa danh cực kỳ quen thuộc, ấy chính là King's Landing trong A Song Of Ice And Fire, nơi vua Aegon Đệ Nhất xây dựng thành trì đầu tiên của mình, Aegonfort (fort là pháo đài, thế nên bản thân cái tên thành trì này chắc khỏi cần giải thích nữa rồi 🐧 ). Hoặc như trong Avatar (cái bộ phim hoạt hình, không phải cái có mèo xanh 🐧 ), ta có Omashu, thành phố của Earth Kingdom, có tên như vậy vì nó do 2 ngôi làng thù địch nhau dựng lên để tưởng niệm tình yêu của cặp đôi Earth Bender đầu tiên: Oma và Shu.
Clip còn đi rất sâu vào nhiều khía cạnh khác của hai quy luật này, đồng thời tả thêm chi tiết quy luật thứ 3 (tên đặt tùy theo phông văn hóa và tập tục của con người). Ngoài ra clip còn mô tả cách ngôn ngữ, di cư, các yếu tố chính trị sẽ góp phần bóp méo và biến đổi những cái tên sẵn có như thế nào. Anh em nên xem clip để biết rõ hơn.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓