Ngoài cái Narrative Causality mà mình nhắc đến hôm trước ra, The Last of Us 2 còn là một ví dụ rất thú vị cho một mô típ kể chuyện khác, đó là Idiot Plot.
Nếu đã ở lâu trong group, anh em hẳn sẽ rất quen thuộc với cái câu cửa miệng mà mấy bài review của mình gần đây rất hay dùng:
“Nhân vật trong này ngu vl 🐧.”
Về cơ bản, đó chính là Idiot Plot.
Cụ thể hơn, Idiot Plot là một thuật ngữ do tác giả SFF người Mỹ tên là James Blish chế ra, nhằm chỉ trích các tác phẩm với một cái cốt dựa hoàn toàn vào độ ngu xuẩn của các nhân vật trong truyện. Vấn đề trọng tâm của tác phẩm xây dựng dựa trên Idiot Plot thực chất sẽ đơn giản vô cùng, và bất kỳ ai với IQ cao hơn nhiệt độ phòng kiểu gì cũng sẽ nhìn ra lời giải luôn, nhưng vì lý do gì đó, các nhân vật trong câu chuyện lại không hề cân nhắc đến việc ấy. Tương tự, nếu xung đột chính của tác phẩm mà đáng lẽ hoàn toàn có thể tránh được với chỉ một hành động đơn giản, đó là lắc nhẹ hai tế bào não thôi, nhưng chẳng ai chịu làm hộ cho, đấy cũng sẽ là Idiot Plot.
Ví dụ thì lẽ đương nhiên, ta phải kể đến tuyệt phẩm mới nhất của thanh niên Chó Hư, ấy chính là The Last of Us 2. Toàn bộ cái xung đột chính của game hoàn toàn có thể tránh được nếu đồng chí Joel cùng ông em không bị nerf IQ một cách thảm hại. Quy trình suy luận của hai thanh niên trong game đại loại thế này: ‘Ây dà, một nhóm người vũ trang tận răng mà mình chưa gặp bao giờ, tình cờ lập căn cứ ngay sát nhà mình, dẫn mình vào một căn phòng đóng kín cửa, và dàn đội hình quây kín xung quanh mình ư? Thật là đáng tin cậy! Mình phải cho họ biết tên, địa chỉ nhà, số chứng minh thư, mật khẩu mail, cùng số thẻ tín dụng mới được!’
Ok, phần cuối có hơi bịa ra thêm một tí, nhưng anh em hiểu nó là thế nào rồi đấy 🐧.
Sự ngu độn của nó lại càng trở nên rõ ràng hơn khi ở game trước, Joel đã cho thấy mình là một trong những nhân vật Tào Tháo nhất cái thế giới này, bởi lẽ bản thân đã từng làm những chiêu trò rất đốn mạt để lừa người khác. Ngay cả ông em của Joel, dù không đến nỗi đa nghi như anh, cũng từng có thời gian tham gia một nhóm khủng bố có tên Fireflies, và cũng biết rất rõ cái thế giới mình sống nó nguy hiểm cỡ nào.
Một ví dụ khác nữa là series Animorphs. Bản thân cái cốt chính của truyện thì không có vấn đề gì, nhưng mà có một cơ số tập truyện của nó sống dựa vào Idiot Plot, và khiến cho nhiều khó khăn về sau mà đội Animorphs gặp phải phần nào trở nên ngớ ngẩn, bởi lẽ nó đáng lẽ đã có thể trở nên dễ dàng hơn hẳn nếu hồi trước không ngu. Trong một tập, cả đám phát hiện ra rằng bọn Yeerk đang tìm cách đột nhập một căn cứ quân sự có tên Vùng 91, bởi vì trong đó lưu giữ một món công nghệ ngoài hành tinh. Bọn Yeerks phải ký sinh vào não ngựa để đột nhập vùng đấy, bởi vì không có bất kỳ nhân sự nào trong Vùng 91 bị ký sinh cả.
Nguyên một tiểu đoàn. Không có Yeerk trong đầu. Và đã biết người ngoài hành tinh tồn tại.
Bro…
Không ai nghĩ đến chuyện chiêu mộ cái tiểu đoàn này vào lực lượng Animorphs à 🐧?
Về khoảng gần cuối series, đội Animorphs nhà ta gặp vấn đề về nhân sự, và đã tính tuyển thêm người. Đám này chỉ ra hai vấn đề mấu chốt lớn nhất cần giải quyết: 1) phải biết chắc người định tuyển không có Yeerk trong đầu, và 2) phải chứng minh được câu chuyện về người ngoài hành tinh của mình là không xạo chó.
Và tiểu đoàn kia đáp ứng ngon lành cả 2 điều này 🐧.
Thử tưởng tượng mà xem, một đội Animorphs với sĩ số lên đến hàng chục, trong đó 90% có kinh nghiệm chiến đấu, và lại còn có thể tiếp cận các nguồn tin mật cùng vũ khí cũng như trang thiết bị tối tân của quân đội cũng như lực lượng hành pháp. Lạy Chúa trên cao, cái series sẽ ngắn vl 🐧.
Xong rồi còn có một tập nữa, khi đội Animorphs buộc phải cho một thằng cu tên là David gia nhập team, và phải giấu nó trong cái nhà kho bẩn thỉu của Cassie. Sống khổ sở làm thằng cu bất mãn quá, thế là nó bắt đầu làm đủ thứ trò lăng nhăng, và rốt cuộc quay ra phản team, khiến cả đội Animorphs tí nữa thì tèo với thằng này.
Ái chà, giá mà chúng ta biết một lực lượng trung lập, hiền hòa, sẵn sàng nhận nuôi và chu cấp cho thằng David, đảm bảo nó được sống thoải mái, đồng thời có thể theo dõi nó và báo tin cho đội Animorphs nếu anh cu thích chơi trò mèo thì hay phải biết nhỉ?
Bro…
Tớ vừa tả người Chee đấy 🐧.
Đội rôbốt chó này hoàn toàn có thể nuôi báo cô thằng David, và cung phụng nó như một ông hoàng. Trên thực tế, về sau đã có người nhà của đội Animorphs được người Chee cho sống nhờ ở nhà mình. Tại sao không ai nghĩ đến chuyện để thằng cu qua sống với họ? Ngay cả nếu David mà định chơi trò phản, anh em cần nhớ là dân Chee dù tuyệt đối không thể làm hại sinh vật nào cả, họ vẫn là một chủng tộc rôbốt với sức mạnh gần như vô song. “Bố” Erek King từng ghì cứng một con gấu xám (Rachel) to gấp đôi mình, khống chế nó hoàn toàn mà chẳng làm hại gì ai, thế thì một thằng ranh vắt mũi chưa sạch tuổi gì đòi khệnh 🐧? Hoặc không thì chỉ cần một người Chee ra đứng chắn cửa thôi là cũng đố thằng David dịch nổi nguyên một tấn sắt né đường đấy 🐧. Bonus thêm quả combo bắt thằng David biến hình thành người khác, xong ngồi quá 2h đồng hồ cho kẹt cứng trong lốt mới là đảm bảo không có Yeerk nào mò ra được cả.
Starcraft cũng là một tác phẩm với rất nhiều pha Idiot Plot, đặc biệt trong campaign bản Brood War. Aldaris, một nhân vật hết sức vai vế của lực lượng Protoss, nhận ra rằng Kerrigan, thủ lĩnh của Zerg, và bấy giờ đang tạm liên minh với Protoss để thực hiện mưu đồ riêng, đang dự định làm phản. Thay vì báo tin cho một lãnh đạo Protoss khác là Zeratul, người lúc bấy giờ cũng đang nghi ngờ Kerrigan sẵn rồi, Aldaris tự nhiên dắt quân nổi loạn, chống lại cả Zeratul lẫn Kerrigan. Bro, Aldaris, chẳng lẽ 5 phút ngồi Skype với Zeratul khó khăn đến thế à 🐧?
Cái kiểu phản ứng thái quá thay vì ngồi nói chuyện với nhau mấy câu thế này cũng lại một lần nữa lặp lại khi Stukov, một sĩ quan cấp cao của lực lượng United Earth Directorate, phát hiện ra mưu đồ phản nghịch của một sĩ quan cấp dưới. Bất chấp việc ông anh là bạn cực thân của chỉ huy lực lượng là Du Galle, bất chấp việc Du Galle gần như luôn tin tưởng Stukov trong mọi vấn đề, Stukov tự ý cãi lệnh Du Galle, không hề giải thích gì hết, khiến cho Du Galle chẳng còn cách nào khác ngoài phái quân đến xử tử Stukov.
Một lần nữa này: S. K. Y. P. E. Các ông gọi được cho cả người ngoài hành tinh mà không nhấc điện thoại buôn với nhau được quá 3 câu à 🐧?
Và anh em còn nhớ bài review The Caves of Steel, khởi nguồn của cái “Nhân vật trong này ngu vl <(")” không? Hãy vào đọc lại và cùng chơi trò Tìm Chỗ Ngu nào 🐧 : https://www.facebook.com/groups/SciFiReadersVN/permalink/2723952624358654/
Tất nhiên, Idiot Plot không phải là một mô típ auto xấu. Tất cả các ví dụ mình nhắc đến bên trên đều là những tác phẩm mình rất thích (không tính Chó Hư 🐧 ). Chúng vẫn có những yếu tố rất hấp dẫn khác bù đắp lại, để cho tác phẩm vẫn trở nên đáng nhớ. Ngoài ra thì Idiot Plot đôi khi còn được dùng để làm hài, tạ ra các tác phẩm châm biếm thú vị, thế nên anh em sẽ rất hay thấy nó xuất hiện trong các series Sitcom. Bên cạnh đó, một điều ta cũng phải công nhận là việc “Thông minh đột xuất, ngu bất thình lình” nó là thực tế của cuộc sống rồi. Bản thân chúng ta đây đôi khi nhìn lại các sự việc mình từng làm hay gặp phải sẽ thấy nó cực kỳ ngu si, và đáng lẽ đã có thể giải quyết theo một cách cực kỳ đơn giản. Chính thế nên Idiot Plot cũng không đến nỗi quá bất khả thi, và sự xuất hiện của nó không nhất thiết khiến tác phẩm trở nên tệ đi.
Mặc dù tất nhiên, nếu ngu đến mức như “dAnY nHỡ mAY qUÊn bÉnG MấT HẠm đỘi SẮt” thì vẫn phải chửi sấp mặt như thường 🐧.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓