Thường khi nhìn vào các tác phẩm Sci Fi, hay kể cả các tác phẩm nghệ thuật có yếu tố narrative (kể chuyện) chủ đạo ở các dòng nói chung, ta hay đánh giá độ hay của nó dựa trên độ hay của cốt. Đó kể ra cũng là một cách đánh giá rất chuẩn, bởi vì cốt như khung xương sống, định hình cả câu chuyện. Nó mà méo mó thì mặt mũi có đẹp trai cỡ nào trông cũng sẽ chẳng ra gì.
Nhưng cốt truyện không nhất thiết là yếu tố luôn quyết định sự thành bại của tác phẩm. Đôi khi tác giả có thể quyết định tạo dựng một cốt hết sức căn bản, hoặc thậm chí còn rối nhập nhằng vào với nhau, và sử dụng các yếu tố khác để hút người đọc. Một trong những ví dụ kinh điển nhất là Bí Kíp Quá Giang Vào Ngân Hà, với cái cốt cực kỳ điên và phi logic, chỉ có tác dụng như một bệ phóng để tác giả thoải mái đẩy những trò đùa hết sức hài hước của mình.
Gần đây hơn thì có Good Morning, Midnight (quyển của Lily Brooks-Dalton). Ngược hẳn với Bí Kíp Quá Giang, Good Morning, Midnight không dùng cái hài mà dùng lời văn bay bổng để tạo ra một bầu không khí u ám, đượm buồn, kích thích độc giả chiêm nghiệm về cuộc đời. Cốt của nó logic hơn Bí Kíp Quá Giang, nhưng về cơ bản chẳng đi đến đâu cả, và nếu đọc chỉ vì cốt thì sẽ thấy rất nhạt.
Kiểu kể chuyện này là kiểu được ăn cả ngã về không, vì tác giả hy sinh một yếu tố then chốt của tác phẩm với hy vọng chất "nghệ" đủ sức bù lại cho nó. Chính thế mà Bí Kíp Quá Giang gần như xẻ đôi toàn bộ làng fan Sci Fi, đã thích là thích mê, đã ghét là ghét thậm tệ. Quyển Good Morning, Midnight cũng được rất nhiều người thích, nhưng có một lượng người nhiều không kém (bao gồm cả mình) không thấy chất văn của nó đủ bù cho 1 cái cốt nhạt nhòa.
Cái kiểu kể chuyện này thực sự cực kỳ khó miêu tả cụ thể, bởi vì phải trải nghiệm nó mới hiểu hết được. Nếu mọi người chưa sẵn sàng đâm đầu vào 2 quyển tiểu thuyết mình đã nhắc đến vội thì có thể thử tìm xem bộ anime Space Dandy. Cốt của nó chỉ có gọi là, và toàn bộ series dựa hoàn toàn vào cái kiểu hài điên điên (khá giống Bí Kíp Quá Giang). Thêm nữa, mỗi 1 tập của nó lại có 1 đạo diễn nghệ thuật khác nhau, thế nên khi xem sẽ thấy nét vẽ đổi liên tục.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓