Nhân hôm trước có đăng một bài về cách một số tác phẩm SFF xây dựng hình tượng Chúa, hôm nay xin được giới thiệu qua về một mô típ nhỏ của SFF: Shaggy God.
Tên đầy đủ của mô típ đó là Shaggy God Story, nói trại của Shaggy Dog Story, và đôi khi còn được cho là cũng là một chi nhỏ của Shaggy Dog Story luôn. Thế nên để hiểu được Shaggy God thì cần biết Shaggy Dog là gì đã.
Như mọi người hẳn cũng biết, Scooby-Doo là một series hoạt hình cực kỳ nổi tiếng của Mỹ mà đến ngày nay vẫn đang được chiếu. Series xoay quanh một nhóm "thám tử" đi giải mã các vụ việc kỳ quái, và luôn luôn vạch trần được ra rằng các vụ án đấy toàn do người làm chứ chẳng phải ma quỷ gì hết. Đặc biệt trong nhóm thám tử đó, có một anh chàng tên là Shaggy, chủ của con chó Scooby-Doo, và hai người này hoàn toàn chẳng liên quan gì đến Shaggy Dog Story cả.
Chấm hết.
Câu chuyện mình vừa kể trên là một ví dụ về Shaggy Dog Story. Đó là các câu chuyện với phần kết "ôm cua" rất gắt, và thường sẽ khiến toàn bộ nội dung của câu chuyện đã kể trở nên vô nghĩa hẳn. Đây là một mô típ chuyện hài mà ta hay gặp (kiểu như "... hy vọng câu chuyện mình bịa ra ở trên sẽ giúp các bạn có thêm động lực" hoặc "... riêng tật nói dối thì chưa bỏ được"), nhưng bình thường thì nó hay được dùng theo nghĩa tiêu cực, để chỉ trích những câu chuyện với cái kết xịt, chẳng hạn series chuyển thể Game of Thrones với cái kết sặc sụa mùi đú muh subvert expec-tay-shun.
Cũng giống như nó, Shaggy God Story là một câu chuyện "ôm cua" mạnh, chỉ có điều "góc cua" của nó gói gọn trong một chữ: Kinh Thánh. Các câu chuyện Shaggy God sẽ lừa cho ta tưởng là đang đọc về một thế giới xa lạ hay tương lai nào đó, nhưng rồi đến cuối thì surprise, mother Teresa! Ta sẽ được tiết lộ nhân vật chính có tên Adam và Eve, hoặc đây là câu chuyện về con thuyền của Noah, hoặc đây chính là Chúa khai sinh ra vũ trụ, hoặc bối cảnh chính là Vườn Địa Đàng,... Tóm lại là nó thực chất chỉ là một câu chuyện bất kỳ nào đấy trong Kinh Thánh, nhưng được ngụy trang thành SFF.
Kiểu chuyện đầy từng một thời bị khinh nặng, bởi vì quá lắm người viết. Brian W. Aldiss, một tác giả Sci Fi nổi tiếng, từng có lần bảo: "Shaggy God Story là tử thù của các biên tập viên tạp chí, vì gần như tuần nào cũng nhận được một câu chuyện kiểu bối cảnh là Vườn Địa Đàng, nhưng tên thì đánh vần thành Ee-Duhn." Nói cách khác, đây từng là isekai của SFF. Ngày nay thì nó đã đỡ bị khinh hơn, vì một là người ta đã biết cách viết sao cho khéo hơn, hai là nhiều thần thoại sáng thế cũng như tôn giáo khác đã được quan tâm hơn, khiến nó không còn một màu như trước (mặc dù các câu chuyện Kinh Thánh vẫn chiếm phần đông vì "thương hiệu" mạnh).
Những chuyện là Shaggy God Story hẳn thì sẽ dựa hoàn toàn vào việc thuật lại một câu chuyện thần thoại từ đầu đến đít (plot twist sẽ chính là tiết lộ bản chất thật của chuyện), với ví dụ nổi tiếng nhất là The Last Question do Isaac Asimov viết. Shaggy God cũng có thể được dùng dưới dạng một chi tiết nhỏ lẻ để xây dựng câu chuyện tổng thể, chẳng hạn như trong Assassin's Creed, toàn bộ sự hình thành của con người được giải thích bằng cách Sci Fi hóa hàng loạt câu chuyện thần thoại quen thuộc, mặc dù bản thân các câu chuyện đó thì không phải cốt chủ đạo, chỉ làm nền cho xung đột giữa 2 phe Assassin và Templar.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓