Bộ The Murderbot Diaries mà mình review hôm trước có sử dụng một mô típ rất hay, ấy là Refusal of The Call.
Như anh em có thể đã biết, thường thì mọi tác phẩm sẽ luôn khởi động các sự kiện trong cốt câu chuyện của mình bằng một thứ có tên Inciting Incident. Mình từng làm một bài về cái này rồi (bài gốc ở đây: https://scifivietnam.blogspot.com/2022/07/inciting-incident-cong-cu-khong-thieu.html), nhưng nếu có anh em nào bỏ lỡ hoặc mới vào thì Inciting Incident là một sự kiện mang tính “mồi lửa,” kích cho mạch truyện rẽ sang một hướng đi bất kỳ nào đó. Ví dụ như ở đầu tác phẩm, nhân vật chính có thể đang sống yên ổn. Tự nhiên một ngày đẹp trời, người ngoài hành tinh xuống thăm Trái Đất, và chính phủ vì lý do gì đó đã chọn thanh niên kia làm đại diện đi gặp họ. Vụ việc người ngoài hành tinh xuống thăm Trái Đất chính là Inciting Incident đầu tiên khơi mở cốt truyện chính, và việc chính phủ chọn thanh niên kia làm đại diện là Inciting Incident thứ hai, giúp đẩy thằng nhân vật chính vào trong mạch cốt. Cái Inciting Incident thứ hai đấy còn được gọi là The Call to Adventure, hay chỉ đơn thuần là The Call, tức lời mời gọi nhân vật hãy bắt đầu cuộc phiêu lưu.
Tuy nhiên, như các bạn telesales biết rất rõ, không phải The Call lúc nào cũng diễn ra suôn sẻ. Có những trường hợp khi vừa nhận được The Call, nhân vật chính sẽ lập tức tắt máy, vểnh râu ngồi xem TV tiếp.
Đây chính là Refusal of The Call.
Ví dụ về Refusal of The Call thì nhiều không kể xiết, bởi vì gần như mọi tác phẩm trên đời ban đầu đều cho nhân vật lần lữa không muốn thực hiện định mệnh của mình. Nhưng mà như trong bài về Narrative Causality mình hồi trước có nói rồi đấy (đọc thêm ở đây: https://scifivietnam.blogspot.com/2022/07/narrative-causality-cau-chuyen-quyet.html), mọi thứ cần thiết để câu chuyện có thể diễn ra kiểu gì cũng sẽ phải diễn ra, bởi vì nếu không có gì xảy ra cả thì làm gì có câu chuyện nào để ta đọc đâu? Chính thế nên thường các nhân vật cũng sẽ chỉ dập máy được có đôi ba lần thôi, chứ về sau kiểu gì thì kiểu cũng sẽ phải chấp nhận lắng nghe The Call và bước vào cuộc phiêu lưu ngay.
Ví dụ về Refusal of The Call trong Sci Fi thì lẽ đương nhiên phải kể đến cái thằng đã khơi ra cả bài này: The Murderbot Diaries. Con Murderbot trong truyện đã hack được cái governor module (thiết bị bắt nó phải tuân lệnh con người) rồi, và nó có thể làm bất cứ thứ gì mình muốn. Nhưng vấn đề là nó chẳng muốn làm gì ngoài xem Netflix hết, thế nên trong suốt series, dù năm lần bảy lượt nhận được đủ kiểu The Call, nó toàn lờ tịt đi, cho đến mãi khi lương tâm cắn rứt quá (hay như nó thầm tự bảo trong đầu là nhìn bọn người làm ăn ngu như thế ngứa mắt vl) thì mới chịu lẩm bẩm, ‘Việc gì cũng đến tay tao,’ và rút súng ra đi trả lời The Call.
Ngoài nó ra thì còn một tác phẩm với mô típ Refusal of The Call kinh điển đến mức đã thành hẳn meme: Neon Genesis Evangelion. Anh em nào mà xem series này hay chỉ đơn thuần xem anime đã lâu thì kiểu gì cũng chẳng còn lạ tai cái câu "Get in the fucking robot, Shinji!" nữa rồi. Sở dĩ có câu này vì Shinji Ikari, nhân vật chính của series, gần như chẳng bao giờ chịu tự nguyện chui vào lái cái con rôbốt khổng lồ mà một mình ông anh có thể điều khiển được, ngay cả khi thành phố mình sống (và cả thế giới nữa) sắp phăng teo đến nơi rồi và chỉ còn biết trông chờ vào con rôbốt kia thôi. Cứ phải dỗ lên dỗ xuống, hăm dọa đủ kiểu thì thanh niên mới chịu trả lời The Call hộ.
Một trường hợp Refusal of The Call lỳ hơn thì ta sẽ có Marco trong Animorphs. Đồng chí này dù cũng nhận được quyền năng biến hình nhưng lại cực kỳ không muốn đánh đấm hay làm anh hùng gì cả, luôn tham gia các nhiệm vụ một cách rất miễn cưỡng, và thường là người hay bàn lui nhất hội. Thậm chí đến một tập thì thanh niên còn chốt hẳn luôn là mình làm xong một nhiệm vụ nữa thôi là sẽ rút hẳn, Yeerk yiếc gì cũng mặc. Nhưng đúng trong tập ấy, Marco lại gặp phải một sự kiện động trời, khiến cho quả The Call đó không còn có thể kệ mẹ được nữa (literally 🐧 ). Sau vụ này thì bro kiađổi ý, và tham gia Animorphs tích cực hơn hẳn. Buồn cười ở một chỗ là Tobias, một thành viên Animorphs khác, thì lại hào hứng với The Call hơn hẳn, vừa bắt máy nghe chưa hết câu, “Chào bạn, mình gọi cho bạn từ…” là đã xung phong đăng ký luôn rồi. Mỗi tội ngay sau tập một thì từ đó về sau, thanh niên gần như chẳng còn trả lời The Call nào được nữa, hay nếu có thì cũng chỉ trả lời được một cách rất hạn chế.
Fantasy cũng không thiếu gì những pha Refusal of The Call ngoạn mục, trong đó phiên bản có thể gọi là thẳng thừng nhất lại xuất hiện dưới dạng một… trò đùa. Trò đùa ấy đại khái thế này: “Ngày xửa ngày xưa, có một cô công chúa xinh đẹp tuyệt trần bị một gã pháp sư gian ác bắt cóc mất. Để cứu con, nhà vua đã đích thân đến gặp hiệp sĩ lừng danh nhất vùng, và hứa rằng sẽ gả công chúa cho chàng nếu chàng đánh bại được gã pháp sư kia. Nghe xong, chàng hiệp sĩ lập tức mặc giáp đầy đủ, gói ghém hành trang, và leo lên lưng ngựa. Sau khi đã sửa soạn xong, chàng quay về phía nhà vua, dõng dạc hô to, ‘Déll,’ và rồi thúc ngựa bị đi biệt tích.
Và chàng có một cuộc đời độc thân hạnh phúc mãi mãi.”
Một phiên bản nổi hơn thì ta có các nhân vật chính trong series The Wheel of Time. Series này có đến 3 người có thể gọi là cái rốn vũ trụ (hay gọi sang mồm thì là “ta'veren” 🐧 ), được toàn bộ thế giới xoay chuyển xung quanh. Nhưng mà cả ba ban đầu chẳng ai muốn phải giải cứu thế giới hay làm những thứ cao siêu mà The Call đề ra cho họ cả. Căn bản bởi vì đây là 3 cậu thanh niên nông dân, có biết gì ngoài chăn cừu với thổi bễ lò rèn đâu? Nhưng vấn đề là vì họ là các ta'veren, thế nên cứ đi đến đâu là có chuyện xảy ra đến đó, và dần dần không còn cưỡng lại nổi định mệnh nữa và đành chấp nhận làm theo The Call.
Một phiên bản không hẳn là Refusal of The Call nhưng cũng na ná thế xuất hiện trong cuốn đầu tiên của series Harry Potter. Khi The Call xuất hiện dưới dạng Hogwarts gửi cho Harry thư mời nhập học, thanh niên này thậm chí còn chẳng có cơ hội để mà bắt máy chứ đừng nói là dập máy. Nguyên do là bởi Vernon, ông chú dượng của Harry, là người đầu tiên đọc được thư, và sau khi biết đây là The Call thì đã dốc hết toàn lực ra để ngăn The Call đến được tay Harry. Khốn nạn cho ông anh là The Call này không phải dạng vừa, thế nên ngay cả khi đã đưa cả nhà ra đảo trốn rồi thì The Call vẫn bám theo bằng được, bởi lẽ sếp đã áp doanh số mà chạy không đủ thì sống sao nổi với cụ tổng 🐧?
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓