Một trong những lý do giúp cuốn Random Acts of Senseless Violence mình nhắc đến ngày hôm qua trở nên hấp dẫn đến vậy, bất chấp sự thiếu sáng tạo của nó, là vì tác giả Jack Womack đã vận dụng cực kỳ thành công một mô típ kể chuyện rất hay: Adult Fear.
Adult Fear dịch ra là “nỗi sợ của người lớn”, và ý nghĩa của nó cũng hệt như tên ấy. Nói cụ thể hơn, Adult Fear là khi tác giả lấy những mối lo hết sức nhỏ nhặt, hết sức sát sườn mà gần như mọi người lớn trong xã hội đều từng phải đối mặt ra để khơi dậy cảm giác bất an trong lòng độc giả. Adult Fear mang tính sốc giật không cao, nhưng nếu làm khéo thì độ hiệu quả của nó lớn gấp bội mọi thể loại nỗi sợ khác.
Ừ, ý tưởng về việc một con quái thú như Cthulhu khiến người ta nhìn vào phát hóa điên luôn, hay việc Mặt Trăng tự nhiên nát thành 7 mảnh nhỏ và đốt rụi Trái Đất, hay việc một chiến hạm người Tam Thể sẽ đến và con người sẽ hoàn toàn bất lực trước vũ khí của họ nghe đều tởm cả, và đều từng được các tác giả xây dựng rất tốt, rất chân thực, nhưng mình tin chẳng ai trong chúng ta quá coi trọng mấy mối hiểm họa như thế. Nguyên do là bởi bất kể có xây dựng thật thế nào, nghe nó vẫn cứ quá xa xôi, quá viển vông, quá… điêu để tin vào.
Nhưng bị mất việc? Bị vợ bỏ? Làm ăn thua lỗ? Con cái hư hỏng? Bố mẹ mất? Nghe xoàng đấy, nhưng mà nghĩ đến thôi là rét rồi.
Bất chấp sự phá cách của mình, SFF vẫn áp dụng triệt để Adult Fear để thao túng xúc cảm của độc giả, và ví dụ tiêu biểu nhất chính là Random Acts of Senseless Violence. Cuốn tiểu thuyết được xây gần như hoàn toàn trên Adult Fear, với các tình tiết tả cảnh bố mẹ con bé Lola mất việc và gia đình kinh tế sa sút, sau đó tả cách nhà nó phải chuyển đi, và bố nó phải loay hoay kiếm việc, xong bị hành hạ ở chỗ mới như thế nào mà ta thấy rợn kinh khủng, bởi lẽ tất cả chúng ta đều chỉ cách cuộc đời của họ 1 cơn khủng hoảng kinh tế thôi là xong. Đến cả bản thân con bé Lola cũng là một dạng Adult Fear được vận dụng một cách rất meta. Trông cảnh nó giao du với bạn bè xấu, cảnh nó cứ sa đọa dần thì cũng rất dễ gợi lên một cảm giác sợ hãi trong lòng những ông bố bà mẹ, đơn giản vì đây là một ví dụ cực kỳ thực tế của việc con cái hư hỏng.
Ngoài Random Acts of Senseless Violence ra thì còn cả hàng loạt cuốn SFF khác cũng sử dụng Adult Fear nữa. Nếu đã đọc The Shining thì mọi người sẽ thấy phần ma mị kinh dị của nó thực chất rất nhạt, mà cái đáng sợ nhất là nhìn cảnh Jack Torrence tìm cách cai rượu và cố gắng trở thành một người chồng, người cha tốt, nhưng toàn thất bại. Bộ phim The Incredibles thì tận dụng khủng hoảng tuổi trung niên, cho thấy một thực tại đáng sợ là chúng ta hoàn toàn có thể chết tắc trong một công việc cực kỳ nhàm chán, với mọi hoài bão ước mơ cũng như hào quang quá khứ đều trở nên vô nghĩa cả. Black Mirror cũng trứ danh là hay dùng Adult Fear, với tập Be Right Back thì là về sự đột ngột của cái chết và khó khăn của sự buông bỏ, còn The Entire History of You thì là về việc nghi ngờ bạn đời ngoại tình. Game GRIS cũng sử dụng mô típ người thân qua đời và cách ta đối đầu với mất mát, nhưng làm sâu hơn hẳn Be Right Back và mang tính hình tượng nhiều hơn…
Tất cả những trường hợp này cho thấy không việc gì phải chăm chăm nhắm vào những thứ đao to búa lớn khi xây dựng một tác phẩm SFF cả, mà có khi chỉ những thứ nhỏ nhoi nhất thôi cũng đủ để tạo ra ấn tượng mạnh.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓