"Hive mind," hay "tâm trí bầy đàn," là một trong những trope khá hay thấy trong Sci Fi. Thường thì khi nhắc đến hive mind, mỗi người sẽ tự có một cách hình dung riêng, tùy vào việc mọi người quen với nó từ tác phẩm Sci Fi nào, bởi lẽ hive mind cũng có nhiều kiểu. Như trong bức hình bên dưới là 4 kiểu hive mind phổ thông nhất.
Đầu tiên ta có kiểu "Overmind," một tâm trí duy nhất điều khiển nhiều thân thể. Các thân thể ấy cũng chỉ như cái tay hay cái chân di động của tâm trí gốc, tự thân chúng không có ý chí gì riêng cả. Kiểu này ta hay thấy trong các AI và đám rôbốt của chúng. Có thể thoải mái diệt bọn rôbốt nhưng AI gốc sẽ chẳng tổn hại gì cả vì nó lưu ở một server tận đẩu tận đâu. Nhưng chỉ cần đánh sập cái server kia là toàn bộ bọn rôbốt cũng như các máy móc khác con AI kia điều khiển sẽ tắt ngóm. Thấy rõ nhất có lẽ là trong Avengers, lúc tàu mẹ Chitauri bị đánh sập thì toàn bộ lực lượng xâm lăng của nó cũng lăn quay theo.
Tiếp theo là "Consensus Consciousness." Về cơ bản, hãy hình dung chúng nó như một mạng liên kết các tâm trí. Mỗi một cơ thể sẽ có một tâm trí riêng, và có thể chia sẻ các trải nghiệm, các suy nghĩ của mình với nhau. Ngay cả nếu một cơ thể nhất định bị tách ra khỏi tâm trí chính thì cả 2 vẫn hoạt động được về cơ bản là như bình thường. Mặc dù tất nhiên, tâm trí chung sẽ bị thiệt hại vì mất đi một nguồn tiếp thông tin, còn cơ thể lẻ sẽ không còn được tiếp cận với "biển" thông tin của tâm trí gốc nữa (hãy hình dung bị dis mạng giữa lúc cày rank). Ví dụ kinh điển nhất cho kiểu hive mind này là tộc Protoss và nguồn Khala trong StarCraft, và lũ Howler trong bộ Animorphs.
Kế đến là "Heirarch Hive Mind." Dạng hình này thì rất dễ hình dung vì nó về cơ bản y hệt như mô hình hoạt động của một công ty bình thường. Trong hệ thống hierarchy này, sẽ có một tâm trí tổng điều hành một số tâm trí phụ tá, và các tâm trí phụ tá sẽ điều hành một nhóm cơ thể khác, và nếu cần thì lại phân nhỏ thêm ra nữa bên dưới. Nếu chặt đi tâm trí gốc, các tâm trí "phụ tá" thường sẽ vẫn còn hoạt động được, nhưng sẽ độc lập với nhau. Vẫn quay lại với StarCraft, đây là toàn bộ kết cấu tổ chức của tộc Zerg, với 1 Overmind giữ vị trí "nguyên soái" điều hành các Cerebrate, và dưới chúng là các Hive, rồi dến các Overlord. Có nguyên cả 1 mạch truyện liên quan đến việc tìm diệt Overmind và diệt các Cerebrate hóa điên sau khi mất Overmind.
Kiểu cuối cùng là "Merged Mind." Kiểu này thì gần như cầm dao chẻ nhỏ bộ não ra, sau đó đặt vào nhiều cơ thể, hoặc não của nhiều cơ thể nhập vào thành một. Hãy hình dung nó là dạng đối nghịch hoàn toàn của Overmind, và phiên bản "khăng khít" hơn của Consensus Consciousness. Mất đi một cơ thể dưới quyền sẽ gây thiệt hại nặng đến tâm trí chung. Ngoài 2 ví dụ bên trong ảnh ra thì còn một ví dụ khác chắc sẽ quen thuộc hơn với mọi người: Voldermort và các Trường Sinh Linh Giá. Mặc dù đây không hẳn là "tâm trí," mà là Voldermort bổ hồn mình ra thì hơn, nhưng nó có rất nhiều đặc tính của Merge Mind, đặc biệt là mỗi 1 mảnh bị hủy diệt thì sẽ gây tổn hại cực kỳ nặng nề đến cho linh hồn gốc.
Ghi chú thêm một chút là "hive" thực chất là từ dùng để chỉ tổ của các loài côn trùng như ong và kiến, bởi vì đây là những loài động vật sở hữu một dạng tâm trí bầy đàn có thật ngoài đời. Thế nên như trong Animorphs tập 5, "Thú săn mồi," lúc hóa thân thành kiến, cả đám đã được nếm mùi hive mind theo kiểu Overmind và biết nó ghê rợn đến thế nào.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓