Trong cái bài review về Ở Xứ Cỏ Rậm tối qua, mình có đề cập đến việc ở 1/3 đầu, truyện đã bị bản thân tự đấm cho tơi bời. Nguyên nhân là cái bí ẩn trọng tâm của nó (việc đã có một người bị thu nhỏ và viết ra những bức thư bé li ti) đã bị tất cả mọi yếu tố khác của quyển truyện làm lộ rõ ngay từ đầu. Vụ đó làm mình nhớ đến một cuốn Sci Fi khác, cũng có cái kiểu tự đái vào chân như thế, ấy là Dark Matter.
Phòng trường hợp có anh em nào chưa biết, Dark Matter là một cuốn Techno-thriller do Blake Crouch sáng tác, xuất bản hồi năm 2016. Tác phẩm kể về một anh giáo sư vật lý tại một đại học vô danh tiểu tốt, một tối nọ bỗng dưng bị kẻ lạ bắt cóc, và thấy cuộc đời mình bị đảo lộn hoàn toàn. Truyện theo chân ông anh trong quá trình thanh niên điều tra xem vì đâu tai ách này lại giáng xuống đầu mình, đồng thời phải tìm cách quay giành lại cuộc sống cũ. Anh em nào muốn biết cụ thể hơn thì có thể tham khảo review chi tiết về truyện bên dưới.
 |
| Review Người Chạy Xuyên Không Gian của Blake Crouch |
Cũng giống như Ở Xứ Cỏ Rậm, Dark Matter là một quyển gần như không thể nào cầm lên mà không bị spoil luôn một bước ngoặt quan trọng trong cốt, đặc biệt nếu mọi người tìm đọc cái bản dịch tiếng Việt của nó. Vì một lý do bí hiểm nào đấy, thay vì dịch nguyên cái tựa của truyện ra, Đinh Tị về cơ bản đã tương nguyên cái plot twist của nó lên tiêu đề, đồng thời kết hợp với một bức ảnh bìa minh họa khá rõ ràng cơ chế của cái twist đấy. Nếu kết hợp đọc kèm với phần giới thiệu nội dung ở bìa sau, anh em sẽ biết rất rõ cái quyển này là như thế nào. Thậm chí, nếu có vô tình vớ được một bản truyện cũ mất bìa, mất trang tiêu đề của truyện, mọi người cũng sẽ có thể biết tỏng luôn cái twist câu chuyện đang lèo lái đến là cái gì chỉ sau tầm chục trang giấy, bởi vì cái mô típ của nó quen thuộc một cách khủng khiếp, và bị viết theo một kiểu không lẫn vào đâu được. Cụ thể hơn, cái bí ẩn không chút bí ẩn đó là việc anh nhân vật chính đã bị đẩy sang một thế giới song song.
Dẫu cái bí mật đấy của bản thân đã bị lộ từ lâu, Ở Xứ Cỏ Rậm và Dark Matter vẫn cứ điềm nhiên dành rất nhiều thời lượng cho việc giải mã nó. Chúng nó cứ làm như thể đây là một điều khó hiểu lắm, và suốt 1/3 đầu tiên cứ úp úp mở mở về bản chất mọi sự, khiến thiên hạ cực dễ cảm thấy khó chịu, và thậm chí còn thấy quan ngại về IQ của nhân vật chính.
Tuy nhiên, dù Ở Xứ Cỏ Rậm và Dark Matter cùng đụng phải một vấn đề như nhau và có một đường hướng xây dựng cốt gần trùng nhau, giữa hai thằng này vẫn tồn tại một khác biệt nhỏ, nhưng lại góp phần tạo ra những khác biệt đáng kể trong trải nghiệm của người đọc.
Trong trường hợp của Ở Xứ Cỏ Rậm, tác phẩm đã áp dụng một chiêu bài rất khôn. Thay vì chăm chăm cắm đầu xoáy vào câu hỏi tại sao lại có mấy bức thư bé tí như thế kia, truyện hướng người đọc vào những bí ẩn nhỏ hơn, không thể nào giải thích được chỉ nhờ đã biết truyện xoay quanh việc có người bị thu nhỏ. Có lúc nó xoáy vào một cái thuật ngữ rất quái đản trong mấy bức thư, và đáp án chỉ có thể biết được khi nhân vật tra cứu lịch sử từ tít tận thời Chiến tranh Cách mạng Pháp thì mới biết; có khi nó lại xoáy vào một mẩu ghi chú cháy dở, nhắc đến một tài liệu bí hiểm nào đấy, và ta cũng bắt buộc phải theo chân nhân vật đi tra cứu đủ thứ sách vở thì mới suy ra được câu trả lời chứ không thể dựa vào kiến thức đã có mà biết được; thế rồi lại có lúc, nó tự nhiên rẽ ngang và giới thiệu cho ta đến với một nhân vật lạ lùng, nghe rõ ràng là có liên quan đến câu chuyện, nhưng ta không thể hiểu được là liên quan theo kiểu gì, và buộc phải theo chân nhân vật đi hỏi han đủ người thì mới dần chắp vá được lại lý do người đấy được nhắc đến;… Những điều này không hẳn là xóa bỏ được hoàn toàn cảm giác “cầm đèn chạy trước ô tô” của mọi người, nhưng nó cũng đủ để duy trì một sự bí ẩn cho tác phẩm, biệt lập với cái bí ẩn đã bị lật tẩy sẵn, và từ đấy duy trì được tính hấp dẫn cho cái mạch điều tra ban đầu.
Dark Matter thì lại chơi bài cố đấm ăn xôi, ngoan cố cắm đầu vào cái bí ẩn hai năm rõ mười của mình. Truyện cứ liên tục để nhân vật chính hỏi đây là đâu, tôi là ai, cái gì đang xảy ra vậy kìa, trong khi tất cả những cái đấy đều có thể được trả lời bằng đúng một thông tin: đồng chí này đang bị lạc vào một thế giới song song. Có một số đoạn, truyện cũng có vẻ nỗ lực đi theo hướng Ở Xứ Cỏ Rậm, đấy là vẽ ra một cái bí ẩn nho nhỏ gì đấy để hướng người đọc vào, chẳng hạn việc thanh niên nhân vật chính bị săn đuổi rất ráo riết, nhưng mấy cái tình tiết này đều bị làm không tới nơi. Chúng nó không đủ biệt lập với cái thông tin “Đây là thế giới song song” mà người đọc đã nắm rất rõ ngay từ đầu, thế nên ta không thực sự cần phải chờ truyện cung cấp thêm manh mối để áng chừng được sự thật sẽ là thế nào. Vì không có một cái gì đủ bí hiểm để thế chỗ cái bí mật trọng tâm đã lộ rõ từ lâu, gần như toàn bộ cái mạch tìm hiểu khám phá ban đầu của truyện mang lại cảm giác bôi chữ rất mạnh.
Thế nên nếu có anh em nào đang tính viết truyện thì hãy thử tìm đọc 2 thằng này nhé. Chưa chắc mọi người đã hợp gu với chúng nó, nhưng bọn nó sẽ là những trường hợp nghiên cứu rất đáng chú ý về cách duy trì tính lý thú cho mạch truyện khi áp dụng những mô típ quen thuộc và dễ đoán đấy.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓