Trong một bài bữa trước, mình có đem Ở Xứ Cỏ Rậm ra so sánh với Dark Matter, và bảo phần đầu của nó ăn được phần đầu của Dark Matter vì rất biết cách giảm thiểu ảnh hưởng của việc bị spoil mất bí mật chủ chốt. Tuy nhiên, sang đến phần sau thì hai thằng nhìn chung ngang tài ngang sức hơn, với một số mặt thì Ở Xứ Cỏ Rậm còn thua thấy rõ. Trong số những mặt Ở Xứ Cỏ Rậm bị lép vế, nổi trội nhất là cách nó làm Infodump.
Về cái Infodump thì mình từng làm một bài riêng rồi, anh em nào quan tâm có thể tham khảo ở đây: https://scifivietnam.blogspot.com/2022/08/infodump-cac-cuc-thong-tin-ngon-ngon.html. Nhưng nói vắn tắt thì Infodump là việc tác giả quăng nguyên một “cục” thông tin vào mặt độc giả. Hầu như mọi tác phẩm trên đời đều có thể dính phải Infodump, nhưng cái vấn đề này đặc biệt nổi cộm trong SFF, bởi lẽ các tác phẩm trong dòng này hay phải cập nhật người đọc về những thứ chúng nó chém ra, nhất là những thứ liên quan đến lịch sử thế giới hoặc kiến thức khoa học.
Cũng như nhiều tác phẩm SFF khác, Ở Xứ Cỏ Rậm và Dark Matter cùng chém ra những yếu tố bịa đặt, và sau đấy phải cung cấp thông tin cho người đọc và giải thích những thứ mình đã chém, chứ không thể mặc kệ thiên hạ được. Và riêng về khoản này, Ở Xứ Cỏ Rậm làm khá vụng về, trong khi Dark Matter lại làm rất tốt. Nguyên cớ nằm ở hai lý do như sau:
Đầu tiên, cái làm nên sự chênh lệch giữa đôi bên này nằm ở lượng thông tin mà chúng nó muốn truyền tải. Về phía Ở Xứ Cỏ Rậm, thằng này ôm lắm thứ vào người vl. Nó động đến lịch sử (cả thật lẫn chém gió), lý thuyết phát triển khoa học, và hàng loạt thông tin về đủ thứ côn trùng cỏ cây nữa. Trong khi đấy, Dark Matter không có quá nhiều thứ muốn động đến. Chỉ có cái phần về công nghệ dịch chuyển giữa các thế giới của nó và một chút lịch sử nền cái thế giới anh nhân vật chính bị lạc sang là cần phải bàn nhiều thôi, còn đâu thì nó chẳng phải nhồi thêm (quá nhiều) thông tin để giải thích cho cái gì khác cả. Chính vì thế, Ở Xứ Cỏ Rậm có một lượng Infodump dày và chi chít hơn hẳn, hầu như chương nào cũng gặp, trong khi Dark Matter thì chỉ nặng nhất ở khúc giữa.
Cơ mà cái đấy chỉ là một yếu tố phụ thôi. Lý do mấu chốt nhất khiến Infodump của Ở Xứ Cỏ Rậm rất nát so với Dark Matter là cách tác giả của hai quyển này chọn thời điểm để đưa thông tin.
Trong trường hợp của Ở Xứ Cỏ Rậm, mấy đoạn đầu thì phần Infodump còn có lý, với các thông tin được đưa ra khi nhân vật chính đang đi tra cứu hoặc đang hỏi chuyện người khác (tức là có lý do rất tự nhiên để cái thông tin đấy xuất hiện dưới dạng các “tảng” to đùng như thế). Nhưng một khi nhân vật đã bị thu nhỏ, tác giả bắt đầu đưa thông tin một cách bất chấp kinh khủng, hở ra một tí là xổ kiến thức luôn, chẳng cần quan tâm tình cảnh lúc đấy đang ra sao hay liệu đấy có phải là đoạn “thở” của mạch văn không. Để hiểu được cái sự kệch cỡm và thô thiển của nó, anh em hãy ngó cái clip chế về Neil deGrasse Tyson của cặp đôi Key & Peele bên dưới nhé. Thanh niên “Neil” trong clip xả thông tin một cách không ăn nhập với tình cảnh ra sao thì Ở Xứ Cỏ Rậm cũng làm y như thế, chỉ có điều không hài hước bằng.
Trong khi đó, Dark Matter rất biết để tâm đến cái mạch của mình. Ở những chỗ câu chuyện cần đi liền một mạch, truyện không bao giờ bị hãm phanh để tác giả còn đưa thông tin. Nó kiên quyết đi thẳng một mạch, không dừng giữa chừng. Chỉ những lúc cái mạch đang có khoảng trống (chẳng hạn như sau khi đuổi bắt đã kết thúc và nhân vật chính phải định thần và kiểm điểm lại những gì mình biết) hoặc câu chuyện có lý do rất tự nhiên để thông tin xuất hiện (những cảnh tra khảo hoặc bàn bạc suy đoán), thì khi đấy các cục Infodump mới xổ ra. Điều này làm cho mấy phần thông tin đấy nối rất mượt vào câu chuyện, không kéo tuột độc giả ra khỏi tác phẩm và làm cho người ta cảm thấy mình như đang bị tác giả thuyết giáo chứ không phải kể chuyện cho nghe.
Thế nên một lần nữa, nếu có anh em nào muốn cải thiện khả năng viết lách, mọi người rất nên thử đọc 2 thằng này dưới dạng 1 cặp đôi nhé. Dù không phải xuất sắc tuyệt trần gì cho cam, chúng nó, hay đúng hơn là sự tương phản giữa chúng nó, sẽ có thể giúp mọi người rút ra nhiều bài học lắm đấy.
P/S: mà kể cũng hơi hài là trong cái clip bên dưới, Key & Peele có động đến đúng cái phiên bản thuyết đa vũ trụ mà Dark Matter sử dụng. Nói cách khác, clip là chuyện gì sẽ xảy ra nếu Dark Matter có kiểu làm Infodump ngáo như Ở Xứ Cỏ Rậm 🐧.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓