Vừa đúng lúc Dune bị tuyên bố rời lịch xong thì lại thấy cái bài này đập vào mắt, xoay quanh sự tồn tại của nghịch lý Fermi trong thế giới của Dune và Star Wars. Ông trời thật có tính hề hước 🐧.
 |
| 'Dune' 2020 will get 1 space science theory right that Star Wars gets wrong |
Nhưng thứ thậm chí còn hề hước hơn cả điều ấy lại chính là cái tít của bài này.
Trước tiên, trong trường hợp anh em chưa biết, nghịch lý Fermi bàn về sự vắng bóng của các nền văn minh ngoài hành tinh. Cụ thể hơn, nó chỉ ra một điều rất ngược đời như thế này: Chỉ tính riêng Dải Ngân Hà của chúng ta thôi, đã có đến hàng tỉ ngôi sao tương tự như Mặt trời, và đi kèm với nó là vô vàn hành tinh giống Trái Đất, với “tuổi đời” có khi còn già hơn hẳn chúng ta. Vậy tức là nếu Trái Đất mà đã sản sinh ra được một dạng thức sống thông minh như loài người, có khả năng xây dựng một nền văn minh tân tiến, tỉ lệ ít nhất một trong số các hành tinh tương tự Trái Đất kia đẻ ra được một giống loài thông minh khác, phát triển được nền văn minh ở cấp độ nào đó gần như là 100%. Nhưng nếu thế thì tại sao chúng ta đã tìm đỏ mắt rồi mà vẫn chưa thấy dấu tích của ai cả?
Giờ xong phần giới thiệu sơ lược rồi, ta sẽ đi vào nội dung chính: sự khắm lọ của cái tít Inverse đã trưng lên.
Bản chất cái nghịch lý Fermi thực ra gần với một dạng thí nghiệm tưởng tượng (tức “thought experiment”), đề ra để kích thích tư duy và suy nghĩ hơn là một định đề khoa học. Nó cũng như kiểu con mèo của Schrödinger hay câu hỏi con gà và quả trứng ấy, chẳng có đúng sai gì ở đây hết, hay nói chuẩn hơn thì là việc chứng minh nó đúng hay sai không quan trọng bằng việc suy và bàn luận về cái đề tài mà nó khơi gợi ra.
Như trong trường hợp của nghịch lý Fermi, nó không hề ra đời để phủ nhận sự tồn tại của các dạng thức sống ngoài hành tinh thông minh hay các nền văn minh lạ, mà cũng chẳng khẳng định chúng nó chắc chắn có tồn tại hay gì hết. Nó chỉ đơn thuần chỉ ra một điều lạ thường, và sau đó để mặc cho thiên hạ bàn luận. Và trên thực tế là đã có rất nhiều giả thuyết lý giải tiềm tàng nảy sinh ra từ cái nghịch lý này, ở cả phía ủng hộ lẫn phía phản bác, và rất nhiều cái thuyết phái sinh bản thân chúng nó cũng chỉ là thí nghiệm tưởng tượng, không thể chứng minh được (ít nhất là với hiểu biết hiện tại của ta).
Dune và Star Wars không trực tiếp động đến nghịch lý Fermi, nhưng vì thế giới của chúng nó dàn trải khắp vũ trụ, chính thế nên bảo là bọn nó có dính dáng ít nhiều đến nghịch lý này cũng không đến nỗi sai lệch. Dune thì cho thế giới của mình không có tí sinh vật ngoài hành tinh thông minh nào tồn tại cả, tức về cơ bản nó lý giải nghịch lý Fermi theo kiểu bảo là loài người là nền văn minh tân tiến duy nhất trong vũ trụ. Star Wars thì chơi ngược lại với Dune, cho đủ mọi loại thức sống thông minh xuất hiện, về cơ bản bảo sở dĩ nghịch lý Fermi tồn tại vì ta tìm chưa đến nơi đến chốn thôi. Đây chỉ đơn thuần là hai cách nhìn nhận khác nhau đối với cái nghịch lý ấy, dựa trên việc cách nào sẽ phục vụ tốt nhất cho câu chuyện mà tác phẩm muốn truyền tải (Dune thì nặng về chính trị và tôn giáo của con người nên dẹp hết người ngoài hành tinh đi cho đỡ lằng nhằng, còn Star Wars thì đặt nặng tính phiêu lưu khám phá nên cho chúng nó vào để tăng độ hấp dẫn). Phân chia ra thằng nào đúng thằng nào sai thì chỉ phí thời gian, vì bản thân cái nghịch lý đấy cúng làm gì có đáp án cụ thể đâu?
Hài nhất là chỗ cái tiêu đề ngáo đấy thậm chí còn... chẳng phải tiêu đề thực của nó nữa 🐧. Nếu vào trong link thì ta sẽ thấy cái tiêu đề chuẩn của nó khác hẳn, được đặt rất hay, và dẫn dắt vào bàn về cả sự khác biệt giữa thế giới hai tác phẩm này cũng như độ chân thực của mô típ “người” ngoài hành tinh giống con người trong Sci Fi một cách khá thú vị. Thật chẳng hiểu mấy ông Inverse nghĩ gì mà lại đi gói hết tất cả những cái nội dung ấy trong một dòng tít củ chuối đến vậy 🐧.
Mà thực ra đến cái ảnh preview nó cũng chọn láo cơ. Bản thân bài có sẵn một cái ảnh khác hợp hơn nhiều. Đội SEO của Inverse quả thực cần một cuộc thanh tẩy 🐧.
Anh em nên bỏ qua cái tít và vào đọc bài này nhé. Và nếu thấy hứng thú với cái đề tài thức sống ngoài vũ trụ thì mọi người cũng nên nghía qua thử mấy bài này trong group, từng bàn luận đến các vấn đề có liên quan:
- https://scifivietnam.blogspot.com/2022/08/tien-hoa-hoi-tu-va-viec-tin-uoc-bao.html
- https://scifivietnam.blogspot.com/2020/04/mot-so-loi-tien-hoa-tiem-tang-cua-con.html
- https://scifivietnam.blogspot.com/2020/04/hai-tac-pham-hay-ve-qua-trinh-tien-hoa.html
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓