Việc các nền văn minh trỗi dậy rồi lụi tàn đi là chuyện cơm bữa trong lịch sử. Chỉ cần điểm sơ sơ mấy cái tên nổi bật thôi là đã thấy có cả đống, chẳng hạn như Aztecs, Inca, Maya, Chămpa, Babylon, La Mã, Hy Lạp cổ, Ai Cập cổ, Ba Tư,... Ngay cả lý do chúng sụp đổ cũng đa dạng chẳng kém, từ từ cũng có mà ầm một cái biến mất cũng có, với ví dụ bao gồm thiên tai (sóng thần, động đất, cháy rừng, núi lửa phun,...), bất ổn xã hội (nổi loạn, chiến tranh, ngân khố kiệt quệ), cạn kiệt tài nguyên (nhiễm độc nguồn nước, đất hết phì nhiêu, bùng nổ dân số, mất rừng,...),...
Tuy nhiên, hủy diệt đến tận gốc rễ một nền văn minh, đảm bảo không còn bất kỳ một thứ gì liên quan hay đả động đến nó còn tồn tại được trên đời không phải là việc đơn giản. Gần như mọi nền văn minh đã sụp đổ đều còn lưu lại chút tàn tích. Vấn đề chỉ là có biết tìm chúng nó ở đâu không hay khi tìm thấy có nhận ra được nó là cái gì không.
Điều này giúp phủ một lớp màn bí ẩn lên cho các nền văn minh thất lạc, khơi dậy một ham muốn tìm tòi khám phá, tạo cho chúng một sức hút rất riêng. Và chính vì thế mà trong giai đoạn cuối thời Victoria, khi hàng loạt cổ vật của các nền văn minh đã lụi tàn trên khắp thế giới liên tục được phát hiện, làm dấy lên một cơn sốt với khảo cổ, trong SFF xuất hiện một mảng phát triển rất mạnh mẽ: Lost World.
Trong các tác phẩm thuộc mảng này, yếu tố trọng tâm sẽ là sự tồn tại của một nền văn minh/thế giới cổ (có thể là của con người, các sinh vật cổ xưa, thần thánh, người ngoài hành tinh,...), và nay vì lý do nào đó đã bị hủy diệt hoặc cô lập hẳn, không còn được một ai biết đến nữa. Tác phẩm sau đó sẽ khắc họa lại thế giới đó thông qua các cuộc phiêu lưu của nhân vật chính, tìm hiểu xem nó có những sự mới lạ gì và tại làm sao mà lại đến nông nỗi như hiện tại.
Ngày nay thì dòng này không còn nổi như trước nữa, nhưng thỉnh thoảng vẫn có một tác phẩm ra đời, chưa kể các mô típ của nó còn được những dòng khác vay mượn và tích hợp vào cùng nữa. Như dưới đây là một bài viết điểm lại một số tác phẩm SFF thú vị với sự xuất hiện của một nền văn minh đã mất. Nếu muốn tìm hiểu thêm thì anh em hãy vào ngó qua nhé.
 |
| Exploring Lost Civilizations in Science Fiction and Fantasy |
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓