Hôm nay vừa mới bắt được một bài viết thú vị về một đề tài mà khá nhiều tác phẩm Sci Fi từng đem ra bàn luận: cách con người sẽ tiến hóa để thích nghi với môi trường không gian.
 |
| Homo Galacticus: How Space Will Shape The Humans of The Future |
Như anh em đã biết, với công trình Origin of Species của mình, Darwin từng đề xuất rằng thằng có khả năng sinh tồn cao nhất sẽ không phải là thằng mạnh nhất, mà cũng chẳng phải là thằng thông minh nhất, mà sẽ là thằng biết thích nghi giỏi nhất. Lẽ đương nhiên, ngay cả con người cũng không nằm ngoài quy luật này.
Chẳng cần nhìn đâu xa, ngay trong thế giới hiện tại của ta thôi đã có rất nhiều minh chứng cho triết lý ấy. Ví dụ điển hình nhất là màu da. Tại những vùng nhận nhiều bức xạ đến từ mặt trời, con người tiến hóa để sản sinh ra sắc tố melanin, làm da đen xạm lại, chắn bớt tia cực tím. Ngay cả kiểu tóc xoăn xù xù của dân Châu Phi cũng là do tiến hóa mà thành, vì cấu trúc xoắn kết hợp mật độ tương đối thưa của nó giúp đầu thoát nhiệt tốt hơn. Sâu hơn một chút thì có những ví dụ như dân vùng núi có phổi với tim lớn đột biến so với dân thảo nguyên để hấp thụ ôxi, dân nhiệt đới ẩm có lượng hồng cầu hình lưỡi liềm cao hơn các dân khác vì nó giúp chống sốt rét,...
Vũ trụ thì là một miền đất gần như mới hoàn toàn với ta (chưa đầy 100 năm so với mấy triệu năm tiến hóa ta đã có), thế nên hơi khó khẳng định con người sẽ tiến hóa thế nào ngoài đấy. Tuy nhiên, ta vẫn có một số ý niệm nhất định. Các phi hành gia từ vũ trụ trở về thường bị "biến dạng" theo kiểu na ná nhau, bao gồm cao thêm tầm mấy phân vì đĩa đệm cột sống không còn bị trọng lực nén nữa, xương dễ gãy hơn vì không còn phải chịu tải nặng nhiều/thường xuyên như trước, thị lực suy giảm vì não phình ra trong môi trường trọng lực yếu,...
Từ trên tiền đề đó, một loạt tác phẩm Sci Fi đã phát triển thêm lên, suy đoán xem nếu sống lâu ở vũ trụ hoặc một thiên thể lạ nào đó thì con người sẽ trở thành như thế nào. Trong cuốn The Moon is a Harsh Mistress, Robert A. Heinlein đã để đám Loonies, tức người sống trên Mặt Trăng, cao ngồng lên, xương thì giòn tan. Tương tự, trong tác phẩm Six Wakes của mình, Mur Lafferty cho những nhân vật sống trên căn cứ Luna của Mặt Trăng có chiều cao áp đảo so với những người khác kèm nước da trắng hơn Bạch Tuyết, mỗi tội vì quen với môi trường sống trọng lực thấp nên qua những chỗ chẳng hạn như Trái Đất hay khoang tàu với trọng lực cao là thở hồng hộc ngay. Phối kết hợp cả hai ý tưởng này thì có series The Expanse của James S. A. Corey (bao gồm cả truyện và phim). Trong truyện, những cư dân phải đi ra các tiểu hành tinh khai thác quặng (gọi là Belter) sống lâu dưới môi trường thiếu ôxi, trọng lực yếu của các trạm vũ trụ nên cũng cao nốt, và không thở được không khí đặc. Thậm chí ở trên Trái Đất, một trò tra tấn cực kỳ hiệu nghiệm với các phần tử Belter khủng bố chỉ đơn thuần là... cho đứng. Trọng lực Trái Đất sẽ tự nghiền nát xương thịt của họ, làm họ đau đớn vô cùng.
Tuy nhiên, cũng có một số tác giả bạo dạn hơn, đề xuất những giả thuyết thú vị về hướng tiến hóa của con người sau này. Trong bộ truyện Hyperion Cantos, Dan Simmons chia con người ra làm hai chủng. Một là những công dân của Hegemony of Men, chủ trương địa khai hóa mọi hành tinh cho giống với Trái Đất, bởi thế mà thay đổi rất ít, chỉ có người này khỏe hơn người kia do trọng lực khác nhau mà thôi. Dân Ousters thì ngược lại, chủ trương bảo tồn môi trường độc đáo của các hành tinh lạ, và tự biến đổi bản thân để thích ứng với các môi trường đó. Chính bởi thế mà cùng là "người " Ousters với nhau mà gần như chẳng ai nhận ra được nhau nữa. Có người mang cánh côn trùng, người đầy lông vũ, người có vảy, người mắt có màng, người eo thon, người tí hon, người khổng lồ,... hổ lốn như một nồi lẩu. Các phi hành gia trong To Be Taught If Fortunate của Becky Chambers cũng dùng một chủ trương y chang dân Ousters, nhưng quy củ và khoa học hơn. Trên đường tiến đến một hành tinh lạ để thám hiểm, các phi hành gia tiến hành ngủ đông, và cơ thể họ sẽ tự thay đổi điều chỉnh dựa trên những dữ liệu đã biết về các hành tinh sắp đến để họ có thể thoải mái bước ra ngoài khám phá mà không cần đồ bảo hộ. Có điều các thay đổi không đến mức “phiêu” như đám Ousters, mà chỉ dừng ở làm đặc hoặc loãng mật độ xương cho hợp trọng lực, hoặc thay màu da cùng kết cấu mắt một tí cho dễ thích ứng với điều kiện ánh sámg. Arkwright của Allen M. Steele thì chơi một kiểu sáng tạo hơn, không cho con người lên hành tinh lạ mà chỉ trữ một lượng lớn tinh trùng và trứng trên tàu vũ trụ, sau đó khi đến nơi thì một đám rôbốt trên tàu sẽ tiến hành thụ tinh nhân tạo cho chúng (kết hợp chỉnh sửa gen cho hợp môi trường mới) và nuôi dưỡng một lớp người mới ấy. Kết quả là Ta có một chủng “người cá” với nhiều đặc điểm giúp thích nghi với hành tinh điểm đến.
Bài viết có bàn sâu hơn về một số vấn đề mà cơ thể con người có thể sẽ gặp phải nếu/khi ra được ngoài vũ trụ, đồng thời cũng lấy ví dụ về quá trình tiến hóa của con người ngoài vũ trụ trong một số tác phẩm Sci Fi khác nữa. Nếu quan tâm thì anh em vào đọc nhé.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓