🌕🌕🌕🌕🌕🌕🌕🌕🌑🌑
8.0/10
TL;DR
Dark Souls, nhưng dưới dạng truyện tranh; hoặc
Từ Điển Khazars, nếu nó được viết bởi Hidetaka Miyazaki.
GIỚI THIỆU CHUNG
Vermis I là một cuốn tiểu thuyết đồ họa/artbook
do Plastiboo, một họa sĩ người Ý thực hiện. Đây là cuốn đầu tiên của một series
dự kiến sẽ có nhiều phần, với số phần đã xuất bản tính đến nay bao gồm:
- Vermis I - Lost Dungeons and Forbidden Woods (quyển đang được review)
- Vermis II - Mist & Mirrors
Về mặt nội dung, Vermis I nói riêng và toàn bộ
series Vermis nói chung là sách hướng dẫn/cẩm nang dành cho “Vermis” - một
series game 8 bit cũ, thuộc thể loại hành động nhập vai (tức “RPG”) pha với
phiêu lưu hầm ngục (tức “dungeon crawler”). Các tựa game trong series lấy bối cảnh
là một thế giới Fantasy tăm tối đang trên đà suy tàn, nơi hàng loạt thế lực và
phe phái không ngừng va chạm và xung đột với nhau vì những mục đích mập mờ gì đấy,
hiếm khi được tiết lộ tỏ tường. Và trong game, người chơi sẽ lựa chọn một trong
hàng loạt loại hình nhân vật (tức “character class”), để từ đấy thực hiện một
hành trình đơn độc trên cái mảnh đất quái lạ và bí ẩn này.
Nhưng có một vấn đề là toàn bộ cái series
Vermis đấy hoàn toàn không tồn tại.
Từ trước đến nay, chưa có một công ty hay cá
nhân nào phát hành bất cứ tựa game nào mang tên Vermis cả, chứ đừng nói là
nguyên một series cho chúng nó. Chưa ai từng nhìn thấy Vermis thật bao giờ,
chưa có ai từng chơi nó, và cũng sẽ chẳng bao giờ ai có cơ hội được sờ vào cái
game này cả, bởi nó đã, đang, và sẽ không bao giờ có mặt trên đời.
Tuy nhiên, Vermis I và II vẫn tồn tại. Và
thông qua những cuốn cẩm nang này, ta sẽ có thể được trải nghiệm cái thứ không
thể được trải nghiệm đó.
MẠCH TRUYỆN/VĂN PHONG
Cái đầu tiên cần hỏi là thế này: anh em đã
chơi Dark Souls, hay Elden Ring, hay Bloodborne, hay bất cứ cái game Souls-like
nào chưa?
Nếu câu trả lời là rồi, thì anh em về cơ bản
đã có thể hình dung được cốt truyện của Vermis I mang cái kiểu như thế nào rồi
đấy.
Còn với những anh em chưa chơi Souls game bao giờ,
điều đầu tiên mà anh em cần biết về mấy thằng kiểu này là chúng nó hầu như
không có cốt.
Nói một cách chuẩn hơn, thứ chúng nó không có
là một cái cốt rõ ràng, rành mạch, được phân thành các hồi ngắt nghỉ mở kết rất
rạch ròi. Thường thì những cái game này sẽ diễn tiến theo kiểu quẳng ta vào giữa
một cái thế giới kỳ lạ, tăm tối nào đấy, nói cho biết sơ sơ một hai điều rất mập
mờ, khó hiểu, xong thì… kệ xác ta đấy. Ta muốn đi đâu thì đi, làm gì thì làm,
không ai dắt tay chỉ dạy cả. Game sẽ chỉ cài cắm một số thiết kế tinh vi trong
bản đồ để ngấm ngầm lùa ta đi theo một con đường nhất định, và trên đường ta đi
thì có bố trí một số NPC (tức nhân vật phụ, không do người chơi kiểu soát) và
quest (tức các nhiệm vụ ta có thể nhận hoặc không để lấy một số phần thưởng nhất
định) để cung cấp những thông tin phần nào lấp lửng, cho người chơi tự loay
hoay xâu chuỗi lại mà hiểu mình đang làm cái gì. Với những game thế này, không
hiếm trường hợp người chơi đánh hết tướng nọ đến tướng kia, clear bàn ầm ầm
nhưng hầu như chẳng hiểu mình đang làm cái gì, và thậm chí phá đảo xong, thấy bảng
credits trôi tuồn tuột rồi mà vẫn ngơ ngơ ngác ngác, chẳng hiểu cái gì vừa xảy
ra cả.
Vermis I về cơ bản cũng là như thế.
Cụ thể hơn, thằng này sẽ bắt đầu bằng cách cho
ta một số thông tin rất sơ sịa về cái thế giới của nó, xong cho “nhân vật” ta
bước đi một cách rất mơ hồ, gần như là vô định. Không có một cái mục tiêu cụ thể
nào được đưa ra cả, không có bất cứ thông tin nào thể hiện cho ta biết mình
đang làm cái gì. Truyện chỉ đơn thuần bao gồm một cái hành trình dò dẫm của
nhân vật ta xuyên qua một số vùng miền nhất định, thỉnh thoảng bắt chuyện với một
số nhân vật kỳ lạ, và đấm nhau với một số con quái vật gì đấy. Không một lần
nào trong suốt cái câu chuyện này, ta được biết cụ thể cái gì đang diễn ra cả.
Ta chỉ có đi, đi, và đi, tiến bước mà chẳng hiểu mình đang đi đâu, và rồi…
Hết.
Xong phim.
Câu chuyện tự dưng dừng phựt lại. Trang bìa
sau được lật tới. Và phần lớn chúng ta sẽ chẳng hiểu cái hành trình vừa xảy ra
nó là cái của khỉ gì cả. Hoặc ít nhất, không hiểu được cho đến khi đọc lại một
lượt nữa.
Với những anh em nào chưa chơi game Souls bao
giờ, có lẽ mọi người sẽ thấy cái kiểu cốt này hơi bị chán, hoặc có khi còn là dễ
gây ức chế nữa. Và nghĩ như mọi người thì cũng không phải quá phi lý. Ngay cả
trong cộng đồng dân chơi Souls-like, người ta cũng công nhận một cái thực tế là
cái kiểu game này không phải là thứ ai cũng thẩm được. Bỏ qua cái độ khó như khổ
dâm của chúng nó, việc game có cốt cực kỳ mập mờ và đòi hỏi người chơi phải tự
đi đào xới với lập giả thuyết là một thứ hầu hết các game truyền thống không
làm, và nó cũng đi ngược với khá nhiều nguyên tắc kể chuyện. Và tương tự, những
ai kỳ vọng một câu chuyện truyền thống ở Vermis sẽ rất dễ cảm thấy bực mình và
nản, và sẽ khó có ai trách được anh em nếu mọi người đi đến nửa chừng thì bỏ,
hoặc thậm chí đọc xong chẳng thấy truyện có cái vị gì và không hiểu tại sao
thiên hạ lại thích cái thể loại này đến thế.
Nhưng song song với đó, nếu anh em nào tình cờ
hợp cạ với cái kiểu kể chuyện như không kể này, mọi người sẽ cảm thấy rất khó
cưỡng lại trước Vermis. Nó nhả ra một lượng vừa đủ thông tin để khơi dậy ở mọi
người một số ý niệm nhất định về những gì đang xảy ra, và tất cả đều là những
khả năng rất hấp dẫn. Tuy nhiên, nó không đi hẳn đến cuối, không cắt cụt bất cứ
cái nhánh hay tiềm năng nào của câu chuyện cả, mà nó nhường lại vị trí đạo diễn
cho chúng ta, để ta thoải mái thêu dệt nên câu chuyện theo cái ý hiểu của mình.
Chính bởi vậy, dù rằng câu chuyện mà nó kể xét trên một mặt thì rất giới hạn và
eo hẹp, nhưng xét về mặt khác, nó lại cực kỳ vô biên và bất tận, đem đến cho
người đọc một trải nghiệm rất hiếm tác phẩm nào khác làm được.
Cơ mà kể cả có thích cái cách dẫn dắt của
Vermis đi chăng nữa, anh em cũng sẽ nhận thấy cái quyển này bị mắc phải một vấn
đề khá nặng: nó bị khủng hoảng danh tính.
Chính thức thì đây là một cuốn hướng dẫn chiến
thuật/cẩm nang chính thức dành cho cái game Vermis, và đúng là nó cũng dạy cách
đánh tướng với điểm qua các bàn thật. Nhưng nếu tiếp cận nó dưới dạng hướng dẫn
chơi, ta sẽ thấy nó thiếu hụt rất nhiều thứ mà một cái hướng dẫn thường phải
có, chẳng hạn kiểu bản đồ đánh dấu chỗ có loot hay chiến thuật với kiểu build
nên dùng này nọ.
Ngoài ra, vì bản chất chứa rất nhiều thông tin
chi tiết về các loại quái, đồ, vũ khí, và các thứ lore, thế nên Vermis lắm khi
trông rất giống đang bắt chước một cái wiki về lore của game, có điều được in
ra dưới dạng bản giấy. Chỉ có điều nếu coi đây là wiki thì nó lại rất sơ sài, với
những chỗ trông rõ là concept quan trọng của thế giới mà tuyệt không có lấy một
cái entry tử tế nào.
Thêm vào đó, với cái cách dẫn dắt phần nào tuyến
tính, và cái kiểu nó có cả một câu chuyện nền để đi theo, thằng này lại gợi ra
cảm giác đây là một cuốn tiểu thuyết Choose-Your-Own-Adventure, với người đọc
có thể đưa ra các quyết định ở những mốc nhất định và đi đến các trang tương ứng
để từ đó viết lên một câu chuyện độc đáo cho riêng mình. Trên thực tế, ở rất
nhiều chỗ trong này, Vermis cũng đưa hẳn ra một loạt các tình huống với các lựa
chọn khác nhau, và bảo rằng nếu người chơi chọn này chọn kia, tình huống sẽ trở
nên khác biệt. Ngặt nỗi thay vì để người đọc thực sự chọn như một cuốn
Choose-Your-Own-Adventure nghiêm chỉnh, nó chỉ quẳng ra một, hai dòng gì đấy về
việc chuyện gì sẽ xảy ra nếu ta làm lựa chọn B ở ngay cái trang nêu câu hỏi, và
sau đấy tằng tằng mà tiến theo đúng cái lựa chọn A. Nói theo cách của các game
thủ, thằng này “rail-road” người chơi một cách rất lộ liễu, trong khi cứ mơi
mơi về cái sự mở của mình.
Ý TƯỞNG/THẾ GIỚI
Một lần nữa, mình lại phải quay về với câu hỏi
đã nêu ra ở đoạn cốt: anh em đã chơi Dark Souls, hay Elden Ring, hay
Bloodborne, hay bất cứ cái game Souls-like nào chưa?
Và cũng như ở phần trên, nếu chơi rồi thì anh
em đã thừa biết cái phần này sẽ là thế nào rồi đấy.
Còn với các anh em chưa chơi mấy game kiểu đó
bao giờ, hãy biết rằng riêng với mấy thằng Souls-like, cái ăn tiền nhất lớn nhất
của chúng nó thực chất không phải là quả cốt mọi người trải nghiệm, mà là cái
lore nền về thế giới của game. Và thằng Vermis này cũng không phải là ngoại lệ.
Cái đầu tiên cần phải nhắc đến là khoản thiết
kế đồ họa của thằng này. Vermis là một cuốn artbook, và nó quả thực là cả một
tác phẩm nghệ thuật hình ảnh tuyệt vời. Ngay cái đầu tiên đập vào mắt anh em sẽ
là cách nó làm cho mọi thứ trông rất retro. Các nhân vật, vũ khí, địa điểm đều
được thiết kế với cái kiểu lộ rõ những pixel to như con gà cồ, và ngay cả
texture cho nền giấy cũng có cái kiểu nhám nhám, cũ kỹ. Thú vị nhất là không
giúp tạo ấn tượng đây là hướng dẫn về một cái game retro, kiểu phong cách thiết
kế của Vermis còn tạo ra một bầu không khí điêu tàn, ngột ngạt, theo đuổi ta suốt
quá trình đọc. Không khí đấy cực kỳ hợp với cái thế giới vốn đã tăm tối và đang
trên đà sụp đổ của câu chuyện, khiến mọi thứ hiện lên sống động hơn bao giờ hết.
Và tiện nhắc đến thế giới, cái lore nền của nó
cũng được làm rất chắc tay và phong phú. Truyện đưa ta đi đến từng vùng một của
cái thế giới điêu tàn này, và ở mỗi vùng, nó lại trình bày ra một loạt thông
tin về những con quái sống ở đấy, những vật ta có thể tìm được, và những cột mốc
đáng chú ý. Với các thông tin cóp nhặt được, anh em sẽ dần hình thành trong đầu
một bức tranh rất sinh động về những nơi mình đi qua, bao gồm cả các đặc điểm vật
lý của nó cũng như một phần lịch sử bí hiểm của cái nơi này.
Và tất nhiên, vì đây là một cái quyển đú theo
mấy cái game Souls-like, thế nên phần thế giới cũng có cái kiểu úp úp mở mở và
bóng gió tương tự. Anh em đừng hy vọng sẽ được biết cái gì mang tính trực tiếp,
hay thậm chí là đầy đủ về cái thế giới này. Tất cả những gì nó cung cấp sẽ chỉ
là những mẩu thông tin cụt ngủn, lắm lúc còn có vẻ vô nghĩa và rời rạc, nhưng
luôn tiềm ẩn một sự chắp nối nhất định. Những mẩu thông tin vụn đấy có lẽ chỉ tả
đến 10% cái thế giới ta đi ngang qua thôi, nhưng nó vẫn tạo ra được một cái nền
tảng rất tốt để ta suy đoán tiếp 40-50% nữa, và từ đấy tự xâu chuỗi lại được một
(vài) giả thuyết tương đối hợp lý về toàn bộ cái thế giới này.
Lẽ đương nhiên, cũng như với khoản cốt, cái kiểu
xây thế giới ỡm ờ, đòi hỏi ta tự suy đoán lấy thế này sẽ không phải thứ số đông
thấy hợp. Sẽ có những anh em thấy mắc mệt với cái kiểu càng đi chỉ càng có thêm
câu hỏi và các vùng xám nhờ nhờ về thế giới, và tuyệt không có câu trả lời tử tế
cho bất cứ cái sự dị hợm nào cả. Nhưng cũng sẽ có những người phát mê phát mệt
với cái cách Vermis gần như cho ta được đóng vai một nhà khảo cổ học, đào bới
khắp nơi và tự luận ra những điều chỉ tầm 60% là chắc đúng, còn đâu thì bất cứ
giả thuyết nào cũng có thể lắp vừa.
NHÂN VẬT
Anh em biết mình định hỏi gì rồi đấy.
Vẫn như thường lệ, biết về Souls-like là biết
về Vermis. Còn với những ai chưa biết về Souls, thì mọi người có thể hiểu đại
khái là thằng Vermis sẽ xây nhân vật theo kiểu này:
♫ If it hadn't been for Cotton-Eye Joe
I'd been married long time ago ♪
♬ Where did you come from, where did you go?
Where did you come from, Cotton-Eye Joe? ♩
Hẳn sẽ có anh em cảm thấy chưng hửng, không hiểu
cái bài hát này thì liên quan gì đến xây dựng nhân vật. Cơ mà mọi người hãy
quan sát kỹ lời của nó nhé. Cái bài này giới thiệu đến với chúng ta một nhân vật
tên là Joe, cùng với 2 thông tin duy nhất: thằng này có biệt danh là
“Cotton-Eye,” và nó là lý do một nhân vật khác không lấy được vợ. Từ hai cái
thông tin này, ta đẻ ra cả đống câu hỏi. “Cotton-Eye” tức là thế nào? Sao thằng
này lại có cái biệt danh lạ thế nhỉ? Và nó làm gì thằng “tôi” thế? Sao tự nhiên
vì cái thằng này mà thằng kia không lấy được vợ? Là nó cướp vợ thằng kia à? Hay
là phá đám cưới, hay làm thằng này thân bại danh liệt, hay làm nó tàn phế, hay
gì? Mà cái thằng “tôi” nhắc đến trong chuyện này là sao thế? Nó là thằng nào?
Có thâm thù gì với Cotton-Eye không? Thằng này đến từ đâu? Mà thằng Cotton-Eye
cũng từ đâu đến nữa? Nó giờ đi đâu rồi? Mày từ đâu đến, mày đâu mất rồi? Mày đến
từ đâu, hỡi Cotton-Eye Joe?
Các nhân vật của Vermis cũng được giới thiệu
theo cái kiểu rất giống Cotton-Eye Joe. Tự nhiên trên đường, ta sẽ thấy một
thanh niên đường đột xuất hiện. Ta được cho cực kỳ ít thông tin về đồng chí
này, chỉ có cái ngoại hình, cái tên, và một số hành động lạ đời, hoặc may mắn
hơn thì được vài câu thoại, nhưng ngoài đó ra thì không gì nữa cả. Có một vài
ám chỉ mập mờ nhất định về lịch sử và phe phái của các nhân vật đấy, nhưng các
tình tiết này rất là mơ hồ, và cứ hư hư thực thực, khiến anh em chẳng biết đường
nào mà lần.
Chính vì cái lẽ này mà rất khó để nói nhân vật
ở đây là sâu hay không sâu. Xét trên một mặt, họ thực chất chỉ là những người
nông choèn, bởi vì ta không biết gì về họ cả ngoài một, hai thông tin vặt vãnh.
Nhưng chính cái việc ta không có thông tin gì về họ lại làm họ trở nên như một
cái động không đáy. Có quá nhiều thứ họ có thể là, và cũng có quá nhiều thứ họ
chưa chắc đã là. Tại sao họ lại đến đây? Sao họ lại rơi vào cái nghịch cảnh
này? Mục tiêu của họ là gì? Họ thờ ai, theo ai? Họ là đồng minh hay kẻ thù?
Chuyện gì xảy đến với họ sau khi ta rời đi rồi? Rốt cuộc, thứ các nhân vật này
để lại cho mọi người sẽ chỉ là một nùi hoang mang, và mọi người chẳng còn cách
nào khác ngoài thốt lên rằng:
♬ Where did you come from, where did you go?
Where did you come from, C̵o̵t̵t̵o̵n̵-̵E̵y̵e̵ ̵J̵o̵e̵ False-Witch Vikura? ♩
TỔNG KẾT
Vermis I là một trải nghiệm rất độc đáo. Nó gần
như không kể gì cả, nhưng mà lại kể rất nhiều. Những gì nó làm lắm lúc sẽ khiến
ta thấy rất ngứa thịt, nhưng cũng đồng thời có thể gãi đúng một cái chỗ ta
không biết mình đang ngứa. Nếu là fan của mấy cái game Souls-like, đặc biệt là
nếu thích chúng nó không phải vì cái gameplay bạo dâm, mà là vì thích đào lore
như kiểu VaatiVidya với SmoughTown vẫn làm, anh em rất nên ngó thử thằng này.
Còn nếu chưa chơi các game Souls-like bao giờ và muốn thử tìm hiểu xem chúng nó
là cái gì mà khiến nhiều người phát cuồng đến thế, nhưng ngán phải nhảy vào mấy
thứ với lore quá dày và không có bất kỳ điểm xuất phát rõ ràng nào, anh em cũng
có thể ngó thử thằng này nhé.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓