🌕🌕🌕🌕🌕🌕🌕🌗🌑🌑
7.5/10
TL;DR
Ông lão đánh cá và con cá vàng, nhưng mà mang phong cách Lovecraft, và được viết bởi một Stephen King hơi non tay.
GIỚI THIỆU CHUNG
The Fisherman là một tiểu thuyết Fantasy kinh dị của John Langan, xuất bản năm 2016. Lúc ra mắt, truyện được đón nhận khá tích cực, và rốt cuộc đã đoạt giải Bram Stoker của năm (một giải chuyên dành cho các tác phẩm kinh dị và Fantasy tăm tối, được Hiệp hội Nhà văn Kinh dị Mỹ trao tặng thường niên).
Về mặt cốt thì truyện theo chân một nhân vật chính tên là Abraham (gọi tắt là Abe). Đồng chí này gốc là một kỹ sư trung niên tại IBM. Trong quá trình làm việc tại đấy, ông gặp và phải lòng một người phụ nữ tên là Marie, và sau một thời gian tìm hiểu qua lại, đôi bên chính thức nên duyên vợ chồng. Thật không may, niềm hạnh phúc của cặp đôi ấy ngắn chẳng tày gang, bởi chỉ tầm một năm sau khi họ lấy nhau, tai ương đã liền ập đến: Marie bị mắc ung thư, và được một năm sau lúc phát hiện bệnh thì qua đời.
Sau cái chết của vợ, Abe rơi vào trầm cảm nghiêm trọng. Ông tối ngày chỉ ru rú trong nhà, nốc rượu như nước lã, tất cả chỉ để không phải nghĩ về mất mát mình vừa trải qua, và thậm chí còn nghỉ làm lâu đến mức có nguy cơ bị sa thải đến nơi. Nhưng rồi một thời gian sau, nhờ một số sự tình cờ nhất định, Abe đã tìm đến với một thú vui ông từng thử tham gia trong thời thơ ấu: câu cá. Bộ môn giản dị này hóa ra lại có tác động rất tích cực đối với tình trạng tâm thần của Abe, và sau một thời gian đi câu cá liên tục, Abe đã xoay xở bỏ được rượu, quay lại làm việc, và về cơ bản tiếp tục cuộc sống như trước kia, dù rằng khoảng trống mà Marie để lại vẫn không cách nào được lấp đầy.
Làm ở cùng chỗ với Abe có một người tên là Dan Drescher. Một ngày nọ, sau khi Abe đã quay trở lại chỗ làm được ít lâu, Dan có chở với vợ cùng hai thằng cu nhà mình vào thị trấn ăn sáng trước khi đi làm. Đến một ngã rẽ, xe của Dan bị một chiếc xe tải đâm trúng, khiến vợ và các con anh chết ngay lập tức. Dan thì vẫn may mắn sống sót, và thần kỳ thay, anh gần như không bị thương tích gì lâu dài, ngoại trừ một vết sẹo dài trên mặt. Không như Abe, Dan không mất quá lâu để quay trở lại làm việc. Gần như ngay cái ngày sau hôm vụ tai nạn diễn ra, đồng nghiệp đã thấy Dan trở lại chỗ làm, và anh gần như không có gì thay đổi. Tuy nhiên, tất thảy đều nhận thấy rất rõ là anh trở nên lầm lì, ít nói hơn hẳn, hiếm khi thể hiện cảm xúc, và lắm khi còn như người mất hồn.
Vì cũng biết bị mất người thân là thế nào, Abe cũng muốn an ủi Dan. Tuy nhiên, vì tai nạn Dan gặp phải quá thảm khốc, và anh bị mất gia đình chỉ trong tích tắc, trong khi cái chết của vợ Abe diễn ra một cách bình dị hơn, và đặc biệt là Abe vẫn có gần một năm biết trước mọi thứ và dành khoản thời gian đấy bên vợ một cách có ý nghĩa hơn, thế nên bảo rằng mất mát của Abe cũng tương tự như Dan thì thực là một điều rất sai lầm. Bản thân Abe cũng ý thức được điều này, thế nên Abe cảm thấy khá ngần ngại trong việc tiếp cận Dan.
Nhưng rồi một ngày nọ, trong lúc trò chuyện tại công ty, Abe có biết Dan cũng từng đi câu cá. Thế là ông lập tức ngỏ lời mời Dan đi câu cùng mình. Sau một phút ngần ngừ, Dan đồng ý. Bắt đầu từ đây, Abe và Dan cứ cuối tuần là lại ra sông, ra suối đi câu với nhau. Trong những chuyến đi này, Dan thường vẫn giữ cái kiểu im lặng như ở công ty, hiếm khi chia sẻ điều gì. Nhưng anh vẫn không bao giờ bỏ lỡ bất cứ dịp đi câu nào với Abe, và dần dần, bọn họ hình thành một mối quan hệ bạn bè tương đối khăng khít. Thậm chí có lần, Abe còn dụ được Dan mở lòng về nỗi đau của mình, và nhờ đó mà biết không như vết thương trên mặt, vết thương trong lòng Dan vẫn còn rỉ máu khôn nguôi, và từ đó đến nay chưa bao giờ ngưng hành hạ anh.
Rồi một ngày nọ, thay vì để Abe kéo đi như bình thường, Dan chợt chủ động mời Abe đi câu cá. Anh bảo rằng mình mới đọc trong một cuốn sách du lịch về một con lạch nọ, ít người biết đến, nghe chừng là một nơi câu cá rất lý tưởng. Nghe bùi tai Abe chấp nhận đề nghị của Dan, và cuối tuần đó, hai người bọn họ cùng lên đường đi tìm con lạch ấy, không hề hay biết rằng đây sẽ là một bước ngoặt định mệnh đối với cuộc đời mình.
Và cả với một lão ngư nhất định nữa…
MẠCH TRUYỆN/VĂN PHONG
Trước khi bàn về cốt của truyện, cho mình rẽ ngang hỏi anh em cái này tí:
Anh em ăn bún đậu mắm tôm bao giờ chưa?
Nếu đã ăn rồi, thì anh em hãy nhớ lại cái sự đậm đà của nó. Trong trường hợp có anh em nào chưa ăn, hãy tưởng tượng một đĩa bún đậu mắm tôm full topping, đầy ắp sắc màu và hương vị. Bún trắng mềm, cắt miếng vừa ăn, nằm cạnh đậu phụ chiên vàng ruộm, giòn tan ngoài, mềm thơm bên trong, thêm ít thịt chân giò luộc thái mỏng, béo ngậy, chả cốm thơm lừng, nem rán giòn rụm, và dồi sụn nướng cháy cạnh thơm phức. Ngay cạnh là bát rau sống tươi rói, vừa điểm thêm sắc xanh, vừa tạo độ thanh mát để cân bằng lại những thứ thịt thà nóng hổi ngầy ngậy. Chấm miếng đậu vào bát mắm tôm vắt tí cốt chanh, ớt thái, rồi ăn cùng miếng rau miếng bún, và để cái vị béo, thơm, cay, mặn hòa quyện lại như một bản giao hưởng trong miệng. Phê phải gọi là đến tận óc.
Ok, giờ cho mình hỏi tiếp thế này:
Anh em ăn pizza bao giờ chưa?
Một lần nữa, nếu đã ăn, anh em hãy cứ nhớ lại hương vị của miếng pizza ngon nhất mình từng ăn đi. Còn nếu ai chưa ăn thì hãy tưởng tượng một chiếc pizza nóng hổi, vừa ra lò, thơm lừng cả góc phòng. Đế bánh mỏng giòn, viền phồng vàng ươm, phủ lên trên là lớp phô mai mozzarella chảy dài, làm nền cho hàng tá topping: pepperoni cay nồng, xúc xích Ý béo ngậy, nấm tươi ngọt lịm, ớt chuông giòn sần sật, và vài lá húng quế thơm phức. Rưới ít tương ớt lên, xong cắn một miếng, và cảm nhận đế bánh giòn tan, phô mai kéo sợi dai dai, hòa quyện với vị mặn mà của xúc xích, ngọt nhẹ của nấm, và chút cay cay từ sốt. Chao ôi nó đã.
Và bây giờ, với ký ức về hai món đó hiện diện đầy sống động trong óc, anh em hãy thử hình dung cái cảnh bản thân được nếm một món độc nhất vô nhị Địa Cầu: pizza bún đậu mắm tôm.
Vâng, món này có thật. Đã có người nghĩ ra nó. Đã có người duyệt nó. Và từng có quán bán nó.
Về thằng này thì mình chưa vô phúc… à đâu, có cái diễm phúc được nếm bao giờ, thế nên không biết phải tả cho anh em thế nào. Cơ mà từng có một số bên đi ăn thử, và đăng review rất cụ thể về nó. Anh em có thể tham khảo thử đây để biết cái món ấy là như thế nào: https://kenh14.vn/an-thu-chiec-pizza-bun-dau-mam-tom-dang-khien-dan-tinh-chao-dao-dau-hang-sau-2-mieng-20190306211745324.chn.
Và The Fisherman chính là một cái món như thế. Đây là phiên bản văn học của pizza bún đậu mắm tôm, dù rằng không đến mức báng bổ bằng nó.
Cụ thể hơn, The Fisherman về cơ bản là hai tiểu thuyết ngắn bị nhồi chung vào một chỗ. Đầu tiên, ta có một cuốn tiểu thuyết văn học tâm lý hiện đại, xoay quanh bi kịch của hai người đàn ông mất đi gia đình, cũng như cái cách họ chống chọi với đau thương. Thứ hai, ta có một cuốn tiểu thuyết kinh dị Lovecraft, xoay quanh những sự kiện bí hiểm xảy ra tại một cái làng nọ, nơi có bề dày lịch sử khá sâu, và bấy giờ đang chuẩn bị bị phá đi để xây hồ chứa nước.
Công bằng mà nói, hai thằng này nếu xét riêng ra thì được viết rất tốt. Cái truyện tâm lý dẫn dắt ta qua toàn bộ quá trình hình thành mối quan hệ giữa các nhân vật theo một lối rất tự nhiên, sâu sắc. Mọi diễn biến trong truyện đều gợi cảm giác chân thực, với xung đột tuy không đến mức bùm bùm nhưng vẫn hiện diện và được xây dựng và đưa đẩy rất tinh tế, mà không đến mức sa đà trở thành melodrama quá sến súa (dù đôi lúc nó chạm rất sát cái ngưỡng này). Xong rồi đến cuối, nó còn có một số cái bất ngờ và thậm chí cả cảnh hành động rất hay nữa, và mấy cái này được xây lên một cách từ từ, có nền tảng hẳn hoi, tiến trình phát triển hẳn hoi, chứ không phải kiểu bùm phát nhảy từ Her lên thẳng Fast & Furious luôn. Anh em nào thích đọc văn học tâm lý pha chút kinh dị sẽ rất ưng cái truyện đó.
Cái truyện Lovecraft thì nặng về hành động và kinh dị hơn, nhưng mà chất lượng cũng tốt tương đương cái truyện tâm lý. Truyện có một cái không khí xưa cũ rất hay, gần như đúng y boong cái kiểu Lovecraft vẫn hay khắc họa trong các truyện của mình, mặc dù được một cái là văn của Langan không có cái kiểu gồng của Lovecraft, và truyện nghe không đến mức quá try hard như ông cụ (nhưng tất nhiên, đổi lại cũng là nó không thành một kiểu đặc sản như Lovecraft). Các hiện tượng bí hiểm và sự kỳ dị được giới thiệu ra một cách rất có chiến lược, tăng tiến từng bước, từng bước một, làm truyện cứ ngày một thêm ngột ngạt, kịch tính, cho đến khi nó bùng nổ thành cả một cơn ác mộng kinh hoàng.
Hơi bị buồn cười một cái là nếu đem so với cái truyện tâm lý ở trên, thằng truyện Lovecraft này tuy rất trọng cốt, nhưng nó lại không có nhiều plot twist, hay thậm chí còn chẳng có cái twist nào. Mọi thứ diễn ra theo đúng một trình tự nhất định, và tuy có thể không đoán được các tiểu tiết sẽ ra sao, anh em nhìn chung cũng sẽ biết truyện đang đi đại khái theo cái hướng nào, và kết của nó sẽ có cái kiểu gì. Nhưng dẫu vậy, vì cái khả năng xây dựng xung đột quá tốt, và nhân vật cũng làm rất ngon, thế nên truyện vẫn cuốn từ đầu chí cuối (hoặc ít nhất, cho đến một phần “cuối” nhất định; chốc sẽ nói rõ hơn), không kém cạnh gì cái thằng tâm lý cả. Nói chung, anh em nào thích cái kiểu Fantasy tăm tối kinh dị, dựa trên nền tảng thần bí học, với bối cảnh cổ cổ, cũ cũ, thì sẽ thấy cái truyện này gần như không chê vào đâu được.
Cơ mà cái vấn đề là không hiểu Langan nghĩ cái gì trong đầu (hay bị thằng bỏ mợ nào đấy nó thuốc cho) mà lại đi chập hai truyện này vào chung một mạch, theo cái kiểu khiên cưỡng khó tả. Gần như không hề có một nỗ lực đáng kể nào để hai câu chuyện hòa quyện với nhau thật tự nhiên, mà ông anh chỉ đơn thuần bổ đôi cái truyện tâm lý ra, xong nhồi nguyên văn cái truyện Lovecraft vào giữa dưới dạng một cái cục infodump to tướng. Anh em thậm chí có thể chỉ đích danh cái chỗ Langan bấm nút tạm dừng cái bộ phim mà khúc truyện tâm lý đang chiếu, xong rút đĩa ra, và thay một cái đĩa khác vào, rồi cho ta xem một cái phim gần như chẳng liên quan gì luôn.
Và buồn cười là vì cái truyện Lovecraft lại quá độc lập, thế nên tự thân nó cũng có một loạt khúc infodump to chà bá khác (mặc dù mấy cái infodump này nối vào với truyện một cách tự nhiên hơn hẳn, chứ không đòi hỏi câu chuyện phải dừng phắt lại, tấp vào lề đường, nhường chỗ cho một thằng ất ơ nào đấy đi lên trước). Thế là cả truyện tự dưng lại biến thành cái meme: “Yo dawg, I heard you like infodumps, so we put infodumps in your infodump, so you can infodump while you infodumping”. Như bản thân mình thấy rất ưng cái truyện Lovecraft này mà khi đến đoạn thấy cái infodump của nó bắt đầu cũng không khỏi đảo mắt, bởi đọc mà thấy truyện cứ như một cái con búp bê Nga cấu thành từ một loạt cục infodump với exposition. Còn nếu có anh em nào mà chuộng cái truyện tâm lý hơn, và đang muốn cái khúc infodump này qua nhanh nhanh để quay lại với dàn nhân vật và cái mạch bi kịch cũ, chắc anh em sẽ phải quẳng nguyên quyển sách sang bên kia phòng khi thấy khúc này không những chưa có dấu hiệu gì là kết thúc, mà nó thậm chí còn mở tiếp một khúc infodump nữa ngay trong lòng chính nó, như thể muốn trêu ngươi người đọc.
Mà tiện nhắc đến việc chuộng mạch này hơn mạch kia, việc khiên cưỡng nhồi 2 thằng gần như không chung chạ gì với nhau lại một chỗ, xong không hề có động thái gì để hàn gắn chúng nó cho tử tế, còn khiến cho cái truyện này kiểu gì cũng sẽ trở thành tự bắn vào chân. Nếu như anh em vào đọc truyện một cách không thành kiến, và cảm thấy thích cái kiểu văn học tâm lý của nó, thì tự dưng đến cái khúc giữa, mọi người sẽ thấy khó chịu khôn tả, vì nó cứ đi làm cái ba lăng nhăng gì đấy mãi không thấy hồi kết đâu, trong khi mấy cái nó tả chỉ có tầm 5% là thực sự liên quan đến cái mạch tâm lý.
Còn nếu đọc mà không thích cái kiểu tâm lý của nó, thế thì lẽ đương nhiên, anh em ngay từ đầu sẽ có một trải nghiệm không mấy tốt đẹp, vì thấy nó cứ rề rà ề à mãi mấy cái gì không đâu, trong khi cái thông điệp chính của nó và mức độ khủng khiếp của tấn bi kịch có thể được truyền tải một cách hiệu quả gần ngang ngửa với phân nửa số chữ. Đặc biệt khó chịu còn là cách truyện thỉnh thoảng lại đưa ra mấy câu mơi mơi, ám chỉ về một thứ tăm tối hơn ẩn trong câu chuyện, nhưng sau vài cái nháy mắt như thế thì nó lại tiếp tục ề à với cái tâm lý, chứ chẳng làm gì khác hết, mặc cho anh em sốt hết cả ruột chờ nó lết đến cái chỗ thú vị.
Ở đây, có thể anh em sẽ nghĩ truyện đại khái sẽ giống kiểu của Stephen King, bởi ông cụ cũng rất hay có cái trò ề à nhẩn nhơ. Nhưng có hai vấn đề với cái cách nghĩ ấy. Thứ nhất, Langan cũng là một cây bút rất chắc tay, nhưng ông anh chưa đủ trình để vươn đến tầm của King. Cái văn của King có một ma lực mạnh hơn hẳn so với văn Langan, thế nên ngay cả trong những lúc rất ề à, King vẫn có thể cuốn được sự chú ý của người đọc. Langan thì văn chỉ đọc đủ trôi thôi, và cũng có một số chỗ lời văn nghe chất đấy, nhưng nó không vươn lên đến tầm tạo được một lực hút khó cưỡng như kiểu của King.
Thêm vào đó, King rất biết cách phối các yếu tố kịch tính, ghê rợn, và siêu nhiên vào trong mạch truyện, không để người đọc phải chờ quá lâu trước khi có chuyện gì đó xảy ra, và đặc biệt là khiến mọi thứ có một sự chảy trôi nhịp nhàng hẳn. Ngay cả khi truyện có chuyển mạch đi trở thành một cái gì khác, sự thay đổi cũng diễn ra rất tự nhiên, lắm khi không thể nhận ra được, làm tác phẩm trông như một khối thống nhất. Langan thì ở đoạn đầu chỉ có đôi ba lần lồng một tí yếu tố kinh dị Lovecraft vào để giảm bớt phần nào cú sốc khi truyện đảo mạch, nhưng còn đâu thì không làm gì để kết nối hai cái truyện của mình lại cả.
Mà tiện nhắc đến King, còn một vấn đề nữa mà ta cần nhắc đến, ấy là quả kết của truyện. Về phần King thì anh em hẳn ai cũng biết là ông cụ khét tiếng không biết kết thế nào. Thanh niên cứ thế ngồi chém tung nóc nhà, xong lúc gần đến deadline hoặc thấy bản thảo đã dài gần 600, 700 trang rồi, ông anh mới giật mình sực nghĩ: “Bỏ mẹ, phải chốt thôi”, và sau đấy hoặc cyka blyat rush B cái kết, hoặc đơn thuần nộp bố cái bản thảo luôn, cóc cần biết kết là bố con thằng nào. Langan thì là một phiên bản ngược lại hẳn. Thay vì không biết kết hoặc không có kết, ông anh lại có… quá nhiều cái kết.
Anh em sẽ bắt đầu thấy điều này khi bước vào hồi cuối của cái truyện Lovecraft. Có rất nhiều chỗ, mọi thứ đều có vẻ đã giải quyết xong hết rồi, thông tin cần đưa thì cũng đã được đưa, và ta thấy mạch truyện dần lắng lại, với vạch đích đã gần kề. Nhưng mà chẳng hiểu sao, câu chuyện cán qua cái vạch đích ấy, xong nó lại cứ tằng tằng lăn bánh tiếp. Tốc độ của truyện thì có giảm đấy, nhưng chẳng có dấu hiệu gì là nó sẽ dừng cả, và ta cũng chẳng hiểu nó đang chở mình đi đâu. Được một lúc sau, ta lại thấy một điểm có thể gọi là hồi kết rất tự nhiên cho cái hậu-hồi kết này, và một lần nữa, truyện lại cán đích, và… đi tiếp. Nó cứ làm thế đến tận ba, bốn lần liền, xong rồi mới kết thúc.
Mà anh em hãy lưu ý, đây mới chỉ là cái kết của cái truyện Lovecraft thôi, thế nên sau khi cái truyện đó khép lại, ta lại tiếp tục phải quay về đi tiếp cái mạch tâm lý. Và cái mạch này cũng lại mắc một cái bệnh giống y hệt thằng Lovecraft (mặc dù nhẹ hơn một tí). Đến một đoạn, ta thấy có vẻ kết được rồi, nhưng Langan cứ kệ bà nó đấy, đi tiếp thêm đoạn nữa. Rồi lại đoạn nữa. Rồi lại đoạn nữa nữa. Đọc càng lúc càng thấy oải và ngứa thịt.
Mà điên tiết nhất là khi truyện thực sự đã kết lại rồi, không còn bất kỳ cái gì khác để thêm nữa, ta lại thấy tất cả những cái phần hậu-hậu-hậu-hậu-kết kia nó thực ra khá là vô nghĩa. Ở bất kỳ cái khúc kết nào, cả ở truyện Lovecraft lẫn truyện tâm lý, Langan đều có thể dừng lại, mà câu chuyện sẽ chẳng hề bị ảnh hưởng tí nào. Các thông tin và tình tiết mà các cái kết đưa ra chẳng hề làm thay đổi đại cục, hay gia tăng thêm giá trị cho trải nghiệm đọc một cách có ý nghĩa. Nó chẳng làm câu chuyện thêm ám ảnh hơn, làm thông điệp của nó sâu sắc và đáng suy ngẫm hơn, hay bất cứ cái gì cả.
Thứ cùng lắm mấy cái kết chập vào kết chập vào kết này làm được là về cơ bản cung cấp cho ta thêm một số thông tin về những gì diễn ra sau khi một số sự kiện nhất định xảy đến, và ít nhiều làm sáng rõ hơn một số tình tiết. Nhưng ngay cả trong khía cạnh này, đây cũng lại là một cái dở. Mấy tình tiết được nó làm rõ thực ra sẽ còn hay hơn nếu được để lấp lửng, và cho độc giả một sự hoang mang không rõ sự tình rốt cuộc là thế nào. Ngoài ra, ngay cả khi nó làm rõ mấy tình tiết ấy, thì cái kết tối hậu của câu chuyện cũng bỏ mọi thứ lửng lơ, và hiệu ứng nó tạo ra cho độc giả cũng chẳng hơn gì hiệu ứng bất cứ khúc kết nào khác của truyện có thể đem lại, nếu câu chuyện đơn thuần dừng lại ở đấy.
Ý TƯỞNG/THẾ GIỚI
Về khoản thế giới thì có lẽ sẽ chỉ có cái truyện Lovecraft là đáng kể đến thôi. Thằng truyện tâm lý cũng có một số thứ hay ho về chuyện đi câu, cùng một tí về cái không khí thập niên 80 của Mỹ, nhưng nhìn chung không có gì đặc sắc cả. Nó chỉ là một thế giới tầm thường, vô thưởng vô phạt mà ta vẫn hay thấy trong mấy cuốn văn học generic thôi.
Cơ mà sang cái khúc truyện Lovecraft, phần thế giới được đầu tư cho tử tế hơn hẳn. Đầu tiên ta có cái làng nơi mọi thứ diễn ra. Truyện lần ngược hẳn lại lịch sử xưa của nó, cho ta thấy cái cách nó được hình thành như thế nào, và cả cái quan hệ giữa các thành phần và giới của cái làng đấy ra sao. Nó không phải kiểu kỹ tã đến từng viên gạch, nhưng anh em có thể hình dung được một cách rất sắc nét về cái ngôi làng đó, cũng như cái bầu không khí cổ kính của nó là thế nào. Đến một giai đoạn nhất định, khi cái hồ bắt đầu được xây, và dân tứ xứ đổ về, biến nơi đây thành làng công nhân, thì ta lại tiếp tục được đi sâu vào theo dõi cái cách mọi thứ thay đổi, và đời sống của người dân tại đó chuyển biến như thế nào rất sống động.
Cái thứ hai là phần về yếu tố tà ma của nó. Cái này không có hệ thống phép thuật hay cái gì cao siêu như vậy cả, nhưng vẫn được triển khai rất chất lượng. Mọi thứ cứ được nhả ra từ từ, với cảm giác về sự lệch lạc ngày một tăng tiến. Nó có cả những thứ mang tính vô hình và trầm hơn, kiểu sự thay đổi trong thái độ của một số nhân vật với các hành động khó lý giải của một kẻ nhất định, cho đến những khung cảnh cực kỳ ác mộng, và ghê rợn, miêu tả kỹ lưỡng đến từng giọt máu nhỏ xuống và từng giọt dịch nhỏ ra, khiến ta không khỏi sởn gai ốc hay thậm chí nôn nao trong dạ. Và bất chấp cái tật hay giải thích quá đà của Langan, ông anh vẫn đủ khôn khéo để pha trộn cả tả thực lẫn tả úp mở, lúc thì để ta rùng mình trước những thứ bày ra rất hiển nhiên trước mắt, khi thì để ta phải ớn lạnh trước những ngụ ý và ám chỉ của nó.
Xong rồi đến một cảnh nhất định, khi ta chính thức được lọt vào một thế giới lạ khác, thì quả thật gần như không có chỗ nào để chê nữa. Nó không đến mức có gì lố bịch siêu thường như kiểu Alice in Wonderland (mặc dù cũng có một số thứ kỳ vĩ xuất hiện), nhưng với những miêu tả rất khơi gợi, Langan gần như kích hoạt mọi giác quan của ta, để ta thực sự cảm nhận được rằng mình đang được cùng dàn nhân vật bước qua một chốn không còn là thế giới bình thường nữa. Phần này nói kỹ hơn thì lộ mất một số tình tiết quan trọng, thế nên mình không bàn sâu vào được, nhưng anh em cứ biết là một khi câu chuyện đã chuyển dịch đến cái gì gần giống như là bàn cuối để đánh trùm, thứ mở ra trước mắt anh em sẽ là một thế giới rất ấn tượng nhé.
NHÂN VẬT
Khoản này thì sẽ là thế mạnh của The Fisherman, đặc biệt là phần truyện tâm lý. Trong cái khúc này thì gần như 99,99% là xoay quanh hai thanh niên nhân vật chính: Abe và Dan. Cả hai con người này đều được xây dựng theo một kiểu rất đa chiều, với hàng loạt những tâm tư và giằng xé rất riêng biệt.
Trong trường hợp của Abe, ta được chứng kiến gần như toàn bộ mối tình của ông với vợ, cái cách ông này ngần ngại tiếp cận với cô thế nào, xong đôi bên trải qua những sự kiện lãng mạn ra sao, để rồi khi bi kịch ập đến đến, ta thấm thía cực kỳ sâu sắc cái nỗi đau mà Abe phải trải qua, đồng thời cũng không khỏi mủi lòng cái cách ông này gần như buông xuôi hoàn toàn, chìm luôn vào trong rượu để quên hết sự đời. Ngay cả cái hành trình vượt ra ngoài cơn trầm uất của Abe cũng được làm một cách rất chân thực, tinh tế, thể hiện rất rõ rằng trước một nỗi đau lớn như thế này, ta không đời nào có thể tìm được một liều thuốc tiên để chữa, hay thậm chí tìm được bất cứ phác đồ nào cả. Tất cả những gì ta có thể làm là nhắm mắt đưa từng bước một, và hy vọng một ngày nào đó, ta sẽ đi được đủ xa để ít nhất không còn bị nỗi đau ngăn cản mình sống tiếp.
Về phần Dan thì thời lượng chiếm sóng hơi ít hơn Abe một tí, bởi câu chuyện kể từ góc nhìn của Abe chứ không phải Dan, và anh chàng này không có cái kiểu phơi bày mọi tâm tư tình cảm cũng như có một câu chuyện nền ngay từ đầu. Dẫu thế, Dan cũng được xây dựng không kém phần ấn tượng. Dan nhìn chung gặp phải một bi kịch về bản chất cũng như Abe, nhưng lại được xây dựng theo một kiểu khác hẳn. Thanh niên này không suy sụp tuyệt đối như Abe, mà trở nên lạnh lùng, vô cảm hơn hẳn. Tuy cái kiểu của Dan không thể hiện rõ chất đau thương như Abe, nó vẫn tạo ra một cảm giác ám ảnh nơi ta. Đọc vào những mô tả về Dan, ta có thể thấy rất rõ vụ tai nạn xảy đến với anh cùng gia đình đã biến Dan thành một cái xác chưa chôn. Thân thể anh còn ngồi đây, nhưng linh hồn anh thì đã chết cùng vợ con mất rồi. Và rồi kế đó, sang đến những đoạn khi Abe xoay xở cạy miệng được Dan, ta sẽ thấy anh thú nhận những điều nghe thậm chí còn thảm hơn cả cái việc chết chìm trong rượu của Abe.
Phần truyện Lovecraft tuy có chú trọng cốt hơn, nhưng nó cũng một chín một mười với phần tâm lý. Đoạn này dàn nhân vật phình ra nhiều hơn hẳn, không chỉ còn là câu chuyện của hai người chồng mất vợ nữa, mà phải có đến hàng chục nhân vật từ mọi chân trời đổ về. Cái nhóm chiếm sóng nhiều nhất là gia đình một ông cựu giáo sư người Đức, vì một số lý do mà phải bỏ xứ đến Mỹ mưu sinh. Cái hành trình long đong của họ ngắn hơn hẳn cái câu chuyện tình của Abe, nhưng được khắc họa một cách sống động không kém, và tuy có bớt đi khá nhiều cảnh nội tâm, chưa kể còn phải chia sẻ thời lượng lên sóng với đủ kiểu nhân vật khác, mỗi thành viên của gia đình này đều hiện lên với nét cá tính rất riêng, và một số người còn có đầy đủ cả những hoài bão, nghi ngờ, và nuối tiếc phức tạp.
Ngoài gia đình đó ra, một loạt những nhân vật phụ khác trong cái làng nơi mọi thứ xảy ra cũng được đầu tư miêu tả. Họ không được làm kỹ bằng gia đình ông giáo sư, nhưng vẫn đủ để ta có cảm giác đây thực sự là những con người có cuộc sống và quan tâm riêng, chứ không chỉ là những đạo cụ để vào cho lấp đầy khoảng trống trên sân khấu. Langan cũng khiến cho ta trở nên đủ quan tâm đến họ để khi các sự kiện bí hiểm diễn ra, đe dọa mạng sống của họ, ta thực sự cảm thấy lo lắng cho số phận của họ, đặc biệt khi biết rằng những nhân vật này không được “hào quang nhân vật” chính bảo vệ, và bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra.
Nếu có gì để than phiền, đó sẽ là trong cái khúc truyện Lovecraft, lúc lập team đi đánh trùm, tác giả chọn người hơi bị ba chấm. Có một số nhân vật không được phát triển tốt bằng các nhân vật khác, chưa kể đến gần đoạn đấy mới bắt đầu được đầu tư xây dựng, thế nên lúc cái team này đi, sẽ chỉ có tầm phân nửa team là thực sự khiến anh em cảm thấy lo lắng cho mà thôi. Và lúc đi đánh trùm, cái cách tác giả phân vai nó cũng hơi… không được tối ưu cho lắm. Cụ thể là thế nào thì nói ra sẽ rất lộ, thế nên xin phép anh em mình chỉ để lấp lửng thế thôi nhé.
TỔNG KẾT
The Fisherman chính ra không tồi một chút nào. Nếu nó được tách thành hai câu chuyện riêng, không chung chạ gì nhau, bọn này bét nhất cũng phải được từ 8 điểm trở lên. Cơ mà tác giả tự nhiên lại khiên cưỡng nhồi chúng nó vào một chỗ, và thay vì bổ trợ và nâng nhau lên, bọn này lại cùng dắt tay nhau chui xuống hố. Đấy là chưa kể chập chung thế này còn khiến việc giới thiệu về nó rất khó cơ. Xoáy mạnh vào phần tâm lý của nó thì sẽ khiến thiên hạ vào đọc truyện với kỳ vọng cao ở phần tâm lý, và đến giữa truyện thì lộn hết cả mề với quả infodump. Xoáy vào yếu tố kinh dị thì người đọc lại điên tiết ngay từ đầu, bởi ề à mãi mới thấy nó đến chỗ thú vị.
Nhưng mà nhìn chung, cái cuốn này vẫn là một trải nghiệm đọc thú vị. Nếu anh em mà thích cái kiểu tâm lý, hãy cứ chuẩn bị tinh thần thấy câu chuyện khựng lại giữa chừng, và lúc đọc đến đoạn thằng trùm xử lý xong rồi thì gần như có thể nhảy cóc luôn toàn bộ phần sau đấy, và quay về với cái mạch tâm lý cũ. Anh em nào mà thích cái kiểu kinh dị Lovecraft thì khúc đầu có thể đọc lươn lướt lấy ý, xong đến phần Lovecraft thì đọc lại như thường. Sau phần Lovecraft thì cái mạch tâm lý nó đỡ hơn một tí, và lúc này thì cái yếu tố Lovecraftian bắt đầu hiện hữu cực rõ rệt rồi, thế nên không việc gì phải nhảy cóc như đoạn đầu nữa.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓