SFF có cực kỳ nhiều công cụ để hỗ trợ các tác giả muốn nhảy vào mảng kinh dị. Nó có thể tạo ra đủ thứ quái vật dị hợm, tàn ác, những giấc mơ quái đản, những miền đất như sổ toẹt vào các quy luật của vũ trụ,... với giới hạn duy nhất là khả năng miêu tả và độ lười của tác giả.
Nhưng gần như tất cả các mô típ mà SFF tạo ra, bất kể rời xa thực tại đến đâu, đều phải dựa trên những nỗi sợ nguyên thủy nhất của con người thì mới hiệu quả được. Lý do đơn giản là bởi nỗi sợ hãi là một công cụ sinh tồn của con người. Nỗi sợ bóng tối giúp con người sinh tồn vì chúng ta không thể đấu lại các loài thú săn mồi khi đêm buông, nỗi sợ các tiếng động và vật thể đột ngột xuất hiện giúp ta sống sót vì nó báo hiệu nguy hiểm tiềm tàng đang ập đến, nỗi sợ sự lẻ loi giúp ta bám bầy và không bị thịt do đi lẻ,...
Ví dụ nổi bật nhất về việc sử dụng các nỗi sợ nguyên thủy ấy trong bối cảnh SFF sẽ là các tác phẩm mà H. P. Lovecraft viết. Một trong những nỗi sợ mà ông sử dụng nhiều nhất chính là nỗi sợ đối với miền không biết. Ông đã tóm gọn mô típ ấy lại với câu: "Cảm xúc lâu đời nhất và mạnh mẽ nhất của loài người là nỗi sợ hãi, và nỗi sợ hãi lâu đời nhất và mạnh mẽ nhất chính là nỗi sợ những gì mình không biết."
Nỗi sợ ấy thường được biểu hiện dưới hai dạng: các con quái vật ngoài hành tinh cổ đại và các không gian phi thường. Lũ quái vật sẽ hoặc có diện mạo dị hợm đến mức không tài nào hiểu nổi bản chất của nó là cái thứ gì, hoặc có mục đích bí ẩn đến mức chẳng ai hiểu tại sao nó lại tồn tại trên đời, và nó muốn gì với thế giới. Địa điểm cũng có hai kiểu ứng dụng nỗi sợ kia: một là không gian mang những kết cấu xa lạ và quái chiêu đến độ không ai hình dung nổi nó hình thành như thế nào hoặc vận hành ra sao; hai là một không gian rộng lớn và bao la đến choáng ngợp khiến ta không thể hiểu nổi đang có những thứ gì lẩn khuất trong đó, hay liệu có gì sắp sửa từ đó xộc ra hay không. Và tất nhiên, 4 kiểu dọa dẫm này có thể kết hợp lại theo đủ đường, để tạo ra những thứ càng quái chiêu hơn nữa.
Nếu cần thứ gì trực quan hơn về mô típ này thì mọi người hãy xem thử clip bên dưới, và cố gắng đừng nghĩ về những gì nằm ở sâu bên dưới nó 🐧.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓