Hôm nay kỷ niệm 72 năm ngày sinh của một nữ nhà văn với số phận hẩm hiu của làng Sci Fi: Izumi Suzuki.
Suzuki sinh ra ở Ito, Shizuoka trong thời kỳ Nhật Bản đang bị quân Đồng minh chiếm đóng, và sau đó trưởng thành trong những năm 1960, khi ma túy, nhạc rock & roll, và các cuộc biểu tình phản đối giới cầm quyền đang lan rộng khắp nơi. Cô sớm bộc lộ xu hướng ham thích nghệ thuật, và đã sáng tác một số tác phẩm để đăng lên các fanzine (tạp chí fan tự làm). Một trong số đó về sau đã được tạp chí văn học Shōsetsu Gendai vinh danh nhắc đến tên trong một cuộc thi mình tổ chức, trên danh nghĩa một ứng viên về nhì của hạng mục Giải thưởng Nhà văn mới.
Sau khi tốt nghiệp, Suzuki vào làm tại Tòa thị chính Ito (giữ chức nhân viên điều hành máy bấm lỗ), nhưng chỉ một thời gian ngắn sau là đã chuyển đến Tokyo để theo đuổi nghệ thuật. Cô làm đủ thứ việc để trang trải cho cuộc sống, bao gồm nữ tiếp viên quán bar, nhà văn, diễn viên, người mẫu chụp ảnh,… Trong giai đoạn này, hoạt động nghệ thuật của Suzuki khá đa dạng, nhưng thiên hạ chủ yếu biết đến cô thông qua các bộ phim khiêu dâm và mấy tập ảnh khỏa thân/bán khỏa thân cô thực hiện. Đến năm 1970, tầm 3 năm sau khi lên Tokyo, cô có tác phẩm lọt vào danh sách nhận Giải thưởng Bungakukai dành cho Nhà văn mới, và thế là từ đấy bắt đầu tập trung hẳn vào mảng viết lách thay vì diễn xuất và làm người mẫu.
Trong giai đoạn sau đó, Suzuki bắt đầu bập vào với SFF. Mọi sự khởi nguồn từ một cuộc phỏng vấn trên truyền hình mà Suzuki được mời tham dự. Tại đó, cô đã gặp Taku Mayumura, một tác giả SFF của Nhật. Trong buổi phỏng vấn này, Mayumura đã gợi ý cô thử đọc Sci Fi xem thế nào, và về sau thậm chí còn đã giới thiệu cô với S-F Magazine, tạp chí chuyên về Sci Fi thành công đầu tiên của Nhật Bản. Chính qua S-F Magazine, cô đã xuất bản “The Witch’s Apprentice” truyện ngắn Sci Fi đầu tay của mình. Một phần vì thấy nhuận bút cũng không đến nỗi, một phần vì cảm thấy cái dòng này còn cho phép mình khám phá khá nhiều thứ một cách thoải mái, Suzuki bắt đầu hoạt động mạnh trong mảng này.
Cũng trong quãng thời gian đó, Suzuki đã gặp gỡ và phải lòng Kaoru Abe, một nghệ sĩ saxophone tiên phong. Họ kết hôn vào năm 1973, và có một cô con gái. Không may cho Suzuki, mối quan hệ giữa và Abe ngay từ đầu đã mang tính lạm dụng và đồng phụ thuộc đầy độc hại. Ngay cả sau khi kết hôn, nó cũng không cải thiện mấy. Đôi bên xung đột liên miên, với đỉnh điểm Suzuki có lần còn chặt phăng ngón chân trước mặt Abe. Rốt cuộc đến năm 1977, hai vợ chồng nhà họ ly hôn, và một năm sau thì Abe qua đời vì dùng quá liều Bromisoval.
Sau khi Abe mất, Suzuki cố gắng nuôi con bằng cách xuất bản các câu chuyện Sci Fi. Đây có thể nói là giai đoạn sung mãn nhất của Suzuki, với hàng loạt truyện ngắn Sci Fi thú vị được xuất bản. Truyện của Suzuki gần như đứng độc lập hoàn toàn, và không một nhà văn đương thời nào khác có phong cách tương tự Suzuki cả. Các tác phẩm của cô mang đậm âm hưởng phản văn hóa, đả kích mạnh mẽ các thế lực nắm quyền cũng như những quan điểm truyền thống của Nhật Bản về giới tính, quan hệ nam nữ, giá trị con người, chuẩn mực văn hóa,…Tuy nhiên, chúng lại bám cực sát đời sống thường nhật, thể hiện những cuộc đấu tranh đầy “tầm thường,” vốn luôn tồn tại bất kể thế giới có tiến xa đến đâu, khiến tác phẩm có cảm giác vừa xa xăm mà lại vừa gần gũi. Cô cũng thể rất hay để tác phẩm của mình khơi dậy một cảm giác bất an, một sự nghi ngờ vào thực tại cũng như xã hội hiện thời, ám ảnh người đọc với một cảm giác lung lay khó tả.
Bất hạnh thay, được một thời gian thì sức khỏe của cô bị suy sụp nặng, và cô không còn viết được đều tay nữa. Điều này khiến thu nhập của cô bị tụt giảm nghiêm trọng, và mẹ con cô rốt cuộc phải sống bám vào trợ cấp xã hội. Cuộc đời bi kịch của cô đi đến hồi kết vào năm 1986, khi cô treo cổ quyên sinh tại nhà, hưởng dương 36 tuổi.
Sự phá cách của Suzuki đã khiến cô được không ít người coi như Philip K. Dick của Nhật Bản, và nó cũng góp phần dọn đường cho các nhà văn hậu bối dễ dàng có những tác phẩm phá vỡ các chuẩn mực của cả văn học lẫn xã hội hơn. Tuy nhiên, cái phong cách quá dị biệt của cô, kết hợp với miệng lưỡi chua ngoa khét tiếng của cô đã khiến cô không được cộng đồng văn sĩ SFF thời bấy giờ chấp nhận như một thành viên trong làng mình. Bên cạnh đó, bản thân những tác phẩm khiêu dâm hồi trước cô từng thực hiện cùng với cái cuộc tình đầy sóng gió giữa cô và Abe cũng đã góp phần lấn át tiếng tăm cô trên danh nghĩa một cây bút Sci Fi. Đến thập niên 90, Suzuki lại còn ăn thêm một phát tạ nữa mang tên Endless Waltz, một cuốn tiểu thuyết khá nổi thuật lại cuộc hôn nhân giữa cô và Abe do Mayumi Inaba sáng tác, và đến năm 1995 thì được Koji Wakamatsu chuyển thể thành phim. Bộ phim cùng cuốn truyện đã khiến thiên hạ chỉ còn biết đến tên cô trong bối cảnh cuộc tình đau thương ấy, chứ còn các cống hiến văn học của cô thì chẳng mấy ai nhớ đến nữa.
Mặc dù ngày nay, đôi khi ta vẫn có thể nhìn thấy dóng dáng Suzuki trong văn hóa đại chúng Nhật Bản, với ví dụ bao gồm tên của nhóm nhạc Love Psychedelico (lấy từ A Love Psychedelic, một tuyển tập truyện năm 1982 của cô) và tựa đề cho bộ phim Endless Waltz của franchise Gundam, cô gần như đã chìm biến vào quên lãng trong ý thức của độc giả hiện đại.
***
Bài gốc được đăng trong group Hội thích truyện Sci Fi trên Facebook. Cùng ghé chơi group để thảo luận về bài viết hoặc đọc thêm các bài tương tự, bạn nhé.
↓